Originele publicatiedatum 15 juli 2019
De huidige markt brengt me steeds terug naar de tijd net voor de Dotcom crisis. In die periode had een toenmalige collega columnist Michael, als 1 april grap op de website een verhaal over de IPO over Fried Air gepubliceerd en naar aanleiding van die columns waren er veel mensen die graag mee wilde doen in de gebakken lucht. Als je de afgelopen tijd een bedrijf naar de beurs bracht dan werd dit ook verslonden door de consumenten, maar het FD wijst op enkele problemen in die markt. Is het zomerflauwte of een langere dip?
Geen lucht
In hetzelfde FD gaat Mathijs Bouman in op de vraag wat de boodschap is die de negatieve rente ons geeft. Hij gaat helaas niet in op de psychologische effecten van de lage rente. Het geeft mijn inziens namelijk de burger het gevoel dat er nog steeds een enorme crisis is en daarom houdt men de hand op de portemonnee en daarom krijgen we juist crisis. Ik ben het overigens niet met hem eens dat de centrale banken niks kunnen doen. Kijk maar eens naar de Amerikanen die hebben een periode gewoon verhoogd, maar omdat China en Europa niet meedoen zijn die weer gaan verlagen.
IPO markt?
De IPO markt is een belangrijke indicator voor het totale sentiment, dus als het minder goed met de IPO markt gaat is dit van groot belang. De brouwer InBev blaast beursgang van Aziatische dochter af en Zwitserse herverzekeraar SwissRe baast introductie van ReAssure Group af en eerder stelde Naspers ook al de IPO uit.
In het verlengde van de IPO markt, boeken over de dotcom crisis gaven achteraf als oorzaak aan dat de vele IPO’s rond 2000 zoveel kapitaal uit de markt trok dat dit achteraf druk gaf toen de beurzen daalde. Immers er was met de nieuwe uitgifte zo veel geld uit de markt gehaald dat er minder geld was om een daling op te vangen.
Eerlijk duurt het langst?
De titel is gebakken lucht en dat ging niet over Mathijs, maar we moeten we het even over Trump hebben. De ambassade van de UK vond (vind) Trump gebakken lucht en toen dit uitlekte was er direct een probleem in de relatie VS/UK. Nu is dit laatste wel verklaarbaar, want in de politiek mogen we alles over elkaar denken, maar we mogen niet eerlijk een mening over elkaar geven want dat brengt de relatie tot een einde. Iets wat ik me afvroeg was eigenlijk of alleen de Engelsen er zo over dachten?
De dollar is wel echt?
Trump Twitterde er weer op los de afgelopen week en naast zijn opmerkingen over de UK mensen, vond hij de crypto munten geen echt geld. Dat brengt ons tot de vraag wat is dan wel echt geld? Je moet mijn inziens dan de stap maken vanuit het verleden, toen geld nog iets echts was wat echt waarde had. Het waren bijv. gouden of zilveren munten die echt waarde hadden bij het omsmelten. Daarna hadden we papieren bewijzen die ook een goud waarde hadden en inwisselbaar waren, maar na creatieve goudsmeden die meer bewijzen uitgaven dan er goud was, kwamen we langzaam maar zeker tot Fiduciair geld. Oftewel het Fiat geld stelsel simpel gezegd geld op basis van vertrouwen, dus het geld dan niet perse echt een waarde vertegenwoordigend.
Het basismateriaal
Zoals Theo en Thea kurk als basismateriaal hadden, quote ik nu even de basis van het FIAT stelsel: De overheid stelt zich tot taak ervoor te zorgen dat de geldhoeveelheid die in omloop is niet te veel uit de pas loopt met de hoeveelheid beschikbare producten en diensten die in de samenleving wordt geproduceerd.
Wordt er te veel geld in omloop gebracht, dan treedt er inflatie op. De overheid probeert het vertrouwen in het fiduciair geld in stand te houden doordat zij:
- het accepteren ervan verplicht stelt,
- dit geld als middel erkent om belastingschulden mee te vereffenen,
- erop toeziet dat er niet te veel van dit geld in omloop wordt gebracht door bijvoorbeeld de algemene banken.
Iedereen moet maar even de verschillende punten aflopen in deze basis langslopen en jezelf afvragen nu de centrale banken gezamenlijk met de gewone banken enorm veel geld in omloop hebben gebracht, die in geen enkele verhouding is tot de goederen en diensten en bijvoorbeeld bepaalde biljetten willen verbieden, etc. dus wat blijft er over van het FIAT geldsysteem als de basis er al niet meer is? En wat doen we met concurrentie, want naast het FIAT geld zijn er nieuwe soorten geld bijgekomen namelijk: het elektronische geld, digitale en virtuele geldsoorten die niet allemaal land gebonden zijn. Denk hierbij aan: crypto currentcy, Bitcoin, digitaal goud, etc.
Geld wordt al langer geschapen uit schuld en schulden zijn er in overvloed. We gaan omdat de Amerikanen denken dat hun geld beter is dan de Bitcoin een even naar de schulden van de VS kijken.
De bruto federale schuld is sinds 1940 extreem opgelopen. Zie plaatje van de FRED:
Bron: https://fred.stlouisfed.org/series/FYGFD
Maar laten we niet alleen naar de federale overheid kijken en naar alle schulden kijken dus ook de consumenten, maar eerst nog even de schuld bij alle Federale banken: https://fred.stlouisfed.org/categories/5
We zien wel een kleine vermindering ten opzichte van de top.
Bron https://fred.stlouisfed.org/series/FDHBFRBN
Maar laten we even naar de schuld in de kredietcrisis kijken en de tijd naar 2008 zetten. Het schuldbedrag per inwoner was 34 duizend dollar.
Nu is de schuld per inwoner 68 duizend dollar… Oke, in het voordeel kan ik zeggen dat de beurs gestegen is, de huizenprijs opgelopen, etc. en dus de Assets (de waarde van alle spullen) ook is gestegen. Maar we weten ook dat er wat bubbels zijn zoveel bubbels dat een champagne fles er jaloers op zou zijn.
En omdat regeren vooruit zien is kunnen we ook op de Debt clock website de tijd op het jaar 2023 zetten. Dan wordt het plaatje er zeker niet beter op.
Kijkt u zelf maar eens op: https://www.usdebtclock.org/
Nu is Amerika zeker een dingetje, maar de schulden in de wereld lopen goed in de pas met de VS. Zie bijv. de website The Balance.
We hebben daar een paar rijtjes gemaakt.
The good
Oftewel de landen met de minste schulden (althans dat we weten). Uitgaande dat je met de minste schuld het rijkst bent is het wel raar dat we een aantal landen in deze top tien vaak ontwikkelingslanden noemen. Of als achtergebleven bestempelen.
The bad
Het lijstje van landen met de meeste schulden wordt geleid (of moet ik zeggen ge-lijd) door Japan. De schuld is ver boven 100 procent van het bruto binnenlands product.
And the ugly
In het lijstje van de vervelende schulden hebben we Amerika staan met 105 procent tegen over GDP, zie ook dit voorbeeld. Iedereen snapt dat de schulden van de VS erger zijn dan de schulden van de Grieken (2) of van Libanon (5).
Bron: https://www.thebalance.com/sovereign-debt-definition-importance-and-rankings-3306353
Hier wordt uitgelegd hoe deze schulden van de VS zo groot kwamen. Ook is het nog wel even goed te lezen wat het verschil is tussen de deficit en de schuldenberg.
Maar zoals gezegd de assets bubbels zorgen dat de marktwaarde tegen de schulden ook hoog is. We moeten ons dan ook pas echt zorgen gaan maken als deze bubbels knappen. Zie hier.
Zoals gezegd hebben we naast de overheid ook nog eens consumenten met schuld.
Een grafiek om in de gaten te houden de hypotheek schuld tegenover alle huishoudens schulden:
Huizenprijzen is nog ver boven de hypotheken, dus nog geen directe herhaling van 2008, maar als je naar het niet huis gerelateerde schuld kijkt ten opzichte van de kredietcrisis dan schrik je wel van de grootheden.
Bron: https://wolfstreet.com/2019/02/08/the-state-of-the-american-debt-slaves-q4-2018/
Auw Auto schuld
Als je naar de autoschuld kijkt en dit ook weer in vergelijking met de kredietcrisis brengt dan schrik je pas echt. En dan moet je daarna eens kijken wat de koersen van de automobiel bedrijven gedaan hebben op deze impuls vanuit de kredieten.
Wie slim is…
Studentenleningen zijn ook extreme hoog. Dit is de generatie die het spreekwoordelijke stokje van een vorige generatie moeten overnemen en die worden al direct opgezadeld met enorme schulden. Niet echt een lekker begin lijkt me.
Wat kost dat?
In een column op CNBC werd per generatie uitgelegd hoeveel schulden ze hebben en hoe een groot deel men uitgeeft aan afbetaling van de schulden. Gemiddeld geven twee van de tien Amerikanen 50 a 100 procent uit aan afbetaling…
En de VS staat gelukkig niet alleen
Nu is het geruststellende, maar ook het beangstigde idee dat alle grote economieën hetzelfde doen. Zie hier China:
En verder
Maar omdat de timing van het stukgaan van de schulden bubbel niet of nauwelijks te timen is gaan we snel maar naar de olieprijs. De olieprijs is een thermometer van de economie. De Twindicator staat op long, maar persoonlijk zie ik niet zoveel ruimte omhoog.
De Amerikaanse indices staan allemaal nog op een koop, maar…
Dax een verkooooooooooooooooooooop
De Duitse Dax heeft in de Twindicator weer een verkoopsignaal gegeven. Is het de Deutsche Bank (DE:DBKGn) of Daimler (DE:DAIGn) of iets anders?
De AEX all share index (met alle bedrijven) en herbeleggingsindex staat net de AEX nog op een koop.
Maar de AEX geeft met een beetje daling ook direct weer een verkoop. Dus als de Dax leidend is dan krijgen wij ook eindelijk iets van een correctie.
Daimler kwam afgelopen week weer met een winst waarschuwing. Het is steeds een beetje hetzelfde verhaal en eigenlijk zou je denken dat iedereen het wel weet, maar we gaan ook 15 keer omhoog op een trade deal die er steeds niet is dus waarom niet 3 keer omlaag op het dieselschandaal?
Tesla (NASDAQ:TSLA) staat nog mooi op een koop en ik blijf er nog steeds mooi vanaf.
AMG (AS:AMG) ben ik nog niet uit omdat ik wacht op de bevestiging en hopelijk veert het verder op. Wel een alert op dit aandeel.
Amazon (NASDAQ:AMZN) is nog geen officiële verkoop, maar wellicht gaan we het zien de komende week.
Facebook (NASDAQ:FB) wordt net als zijn crypto munten niet door alle overheden geaccepteerd, maar na mijn uitleg over geld is dat wellicht niet heel verrassend. Technisch blijft het nog te goed liggen en wachten we op een verkoopsignaal alvorens we short gaan.
Google luistert mee was het bericht, maar niemand geeft toch om zijn of haar privacy dus het nieuws maakte geen indruk. Wel vraag ik me af waarom we aan ene kant de AVG hebben en de andere kant alles kan en mag?
Even kort naar de laatste belangrijke IPO’s
Uber (NYSE:UBER) is een beetje aan het wegzakken en verliest momentum. We gaan het zien?
Beyond Meat (NASDAQ:BYND) lijkt te toppen.
Lyft (NASDAQ:LYFT) heeft nog steeds niet echt een succes gegeven.
De IPO’s gaan we goed volgen om te zien of we daar nog extra signalen uit kunnen halen. Op dit moment nog weinig schokkends, maar een gewaarschuwd mens telt voor twee.
De markt begint wat moe te worden en ik hou rekening met een eerste daling.