De Chinese economie vertraagt en groeit in 2019 nog ‘slechts’ 6,3% tegen 6,6% in 2018. Dat hebben we in nagenoeg elke krant kunnen lezen. Het was de traagste groei sinds 1990. Het bericht was aanleiding voor president Trump om victorie te kraaien. De groeivertraging was volgens hem toe te schrijven aan de tarievenoorlog. Daar valt nogal wat op af te dingen. Goed, het tempo van groei ging omlaag. In 2018 nam de Chinese economie toe met een waarde van $ 1,45 biljoen. Dat is de omvang van de economie van een land als Australië of Spanje. In 2019 zal het land opnieuw pakweg $ 1,45 biljoen toevoegen. Dat is opnieuw een “Spanje’ of ‘Australië’. Het is maar hoe je ‘vertraging’ definieert. Om van een crisis te spreken is toch wel heel voorbarig.
De tarievenoorlog zal ongetwijfeld een rol gespeeld hebben bij de groeivertraging. Een aantal grote Amerikaanse bedrijven maakt zich op om hun supply chain vanuit China gedeeltelijk te gaan verleggen. Maar daarmee is voorlopig alles wel gezegd. Het is een gegeven de structuur van de Chinese economie sinds 1990 drastisch veranderd is. Niet langer is het land afhankelijk van zijn exportsector. Netto-exporten droegen in 2018 1% bij aan het bruto nationaal product. Het moderne China van de 21ste eeuw steunt voor zijn economische groei vooral op investeringen en op de consument. Die consument lijkt voorlopig in goeden doen en vol zelfvertrouwen. In juni gingen zijn bestedingen met 9,8% omhoog. Dat was een versnelling ten opzichte van de 8,6% in mei.
Ook de dienstensector draait nog steeds op volle toeren met een groei van 7% vergeleken met 2018. Die mooie percentages kunnen echter niet verhullen dat China met behoorlijk veel problemen kampt. Die zijn echter grotendeels van binnenlandse makelij en vonden hun bron in het stimuleringsbeleid dat inzette bij het begin van de financiële crisis in 2008. Al die verschillende programma’s hebben de schuldenlast naar grote hoogtes gestuwd. De totale Chinese schuld bedraagt nu $ 40 biljoen ofwel bijna 310% van het BBP. In 2008 bedroeg de schuldenlast 150% van het BBP. De schuldenexplosie laat zien, dat de voorspoed van China vooral ‘geleend is en niet solide gestoeld.
Het resultaat is wel, dat de Chinese overheid nu over slechts weinig beleidsopties beschikt om in de economie in te grijpen. Overheidsfunctionarissen worden niet moe om te wijzen op de risico’s die gekoppeld zijn aan het nog steeds uitdijende financiële schaduwsysteem. Lokale overheden kampen met bergen aan schulden en moeten ware evenwichtskunstenaars zijn om tussen al die schuldenbergen te laveren. Ook de consument zit steeds vaker tot zijn nek in de schulden en dat laatste kan de Chinese overheid zeker niet gebruiken.
De schuldenexplosie op elk niveau maakt het weinig aannemelijk dat de Chinese overheid opnieuw met een stimuleringsplan op de proppen gaat komen om de economie een duwtje in de rug te geven. Het zal waarschijnlijk bij gerichte belastingverlagingen blijven. Nog meer goedkoop krediet zal de waarde van allerlei assets alleen maar kunstmatig opblazen. Het gevolg zal zijn dat bijvoorbeeld de prijzen van vastgoed sterk zullen stijgen. Zodoende zal een eigen huis voor een steeds groter deel van de Chinese middenklasse onbereikbaar worden. Dat is een zeer ongewenste situatie. De groeiende middenklasse is de ruggengraat van de Chinese economie, maar ook van het politieke systeem. De Chinese Communistische Partij kan niet zonder hun steun.
Prijzen van onroerend goed mogen daarom niet te scherp stijgen maar ook niet te veel dalen. Daardoor kunnen huiseigenaren zich minder welvarend voelen en minder besteden. Het is dus passen en meten voor de overheid. De beste oplossing zou een sterke stijging van de productiviteit zijn, maar juist hier kan president Trump een sta-in-de-weg zijn. De groeiende rivaliteit tussen China en de VS kan als effect hebben dat China minder gemakkelijk toegang krijgt tot Amerikaanse technologie. Daardoor zou het minder gemakkelijk kunnen worden om de technologieladder steeds verder op te klimmen met alle gevolgen van dien voor de productiviteitsverbetering.