De Conservatieve Partij van Britse premier Theresa May kreeg zondag bij de Europese parlementsverkiezingen minder dan 10% van de stemmen. Het zetelaantal van de partij wordt gehalveerd. Het is de laatste nederlaag van May, die in juni opstapt.
Het zat er maandenlang aan te komen dat de May de handdoek in de ring ging gooien. Toch kwam het bericht over haar vertrek vrijdag als een verrassing. Lange tijd leek het er namelijk op dat May haar akkoord met de EU voor de vierde keer aan het Lagerhuis ging voorleggen. De koerswinst van het pond hield na het nieuws echter niet over. Het goede nieuws is dat er eindelijk weer beweging komt in het muurvast gelopen Brexit-proces. Tegelijkertijd is het risico van een chaotische, no-deal Brexit ook toegenomen. Wie zich kandidaat wil stellen voor het voorzitterschap van de Conservatieve Partij, moet dat voor 10 juni bekend maken. De winnaar is voor de start van het zomerreces op 31 juli bekend. Hoe zie de Brexit-route er daarna uit?
Toch de deal van May
Het is bijna onvermijdelijk dat de opvolger van May afkomstig is uit het pro-Brexit. Voormalig minister van Buitenlandse Zaken Boris Johnson heeft de beste papieren. Het zou zomaar kunnen dat hij het een aangepaste variant van het bestaande akkoord alsnog door het Lagerhuis loodst voor de deadline van 31 oktober. Daarmee lost hij zijn belofte in om het land snel uit de EU te manoeuvreren, terwijl hij zijn mede-Brexiteers tegemoet komt door een optie in te bouwen voor het maken van nieuwe afspraken over de Noord-Ierse grens. Volgens EU-onderhandelaars kost het hooguit enkele dagen om het akkoord aan te passen.
Opnieuw uitstellen
Ongetwijfeld wil Johnson of een andere kandidaat zoals voormalig Brexit-minister Dominic Raab een het liefste compleet nieuwe afspraken maken met de EU. De kans dat het daadwerkelijk zover komt, is heel klein. De EU laat geen kans onbenut om te benadrukken dat er al een akkoord ligt en dat er geen enkele reden is om opnieuw te onderhandelen. Behalve dan over het maken van aanpassingen aan de huidige deal. Als de volgende Britse premier daarop inzet, is de kans op nieuw uitstel van de Brexit juist heel groot. De EU is bereid om de nieuwe premier de tijd te geven om besprekingen voor te bereiden, afspraken te maken en die vervolgens ook nog aan het Lagerhuis voor te leggen.
No Deal
Het schrikbeeld voor de nieuwe premier is om net als May klem in het drijfzand te belanden tussen het Lagerhuis en de EU. Het kan dan ook niet worden uitgesloten dat we in oktober toch afstevenen op een chaotische Brexit, zonder goede afspraken. De Britse Centrale Bank waarschuwde vorig jaar dat het pond in dit scenario met 25% onderuit kan gaan. Voorlopig lijkt dit gevaar niet heel groot. Wie inzet op een No Deal-Brexit, vindt namelijk weinig steun in de strijd om het leiderschap van de Conservatieve Partij. Bovendien kan het Lagerhuis ook een stokje steken voor een chaotisch vertrek uit de EU. Ondanks de komende premierswissel, is een echte Brexit-oplossing nog een heel eind weg.