Mooie beloften
Donald Trump kende gisteren een stormachtige entree als nieuwe president van de VS. Amerika komt weer op de eerste plaats en de rest van de wereld zal met afgunst naar de VS opkijken. De energieprijzen zullen omlaag gaan net als de inflatie. Het handelstekort zal verdwijnen. De VS zullen weer een toonaangevende industriële natie worden, mede mogelijk gemaakt door het invoeren van grootschalige import tarieven. Inwoners van de VS kunnen belastingverlagingen, een lager begrotingstekort en wereldvrede tegemoet zien. De Gouden Eeuw van Amerika begint nu.
Niets nieuws
De president wijkt met deze beloften niet af van wat gebruikelijk is tijdens inaugurele redevoeringen. Iedere nieuwe president begint zijn zittingsperiode met mooie beloften. Niets nieuws onder de zon. Deze nieuwe president begint zijn termijn echter meteen met een serieus obstakel. Afgelopen week stuurde uittredend minister van Financiën Janet Yellen een brief naar het Congres met de mededeling dat er per 21 januari buitengewone maatregelen zullen moeten worden genomen. Begin dit jaar trad het schuldenplafond in de VS namelijk opnieuw in werking. Vanaf dag één dreigt de nieuwe president zodra hij zich opricht er zijn hoofd aan te stoten.
Geen nieuwe leningen
Het schuldenplafond verhindert het ministerie van Financiën nieuw geld te lenen. Dat is best lastig met een staatsschuld groter dan ooit in de Amerikaanse geschiedenis, een begrotingstekort van 6,4 procent en een rentelast van 1000 miljard dollar per jaar. Voor de goede orde, de staatsschuld van de VS bedraagt 105.000 dollar per hoofd van de bevolking. Dat kan gaan wringen met een voorgenomen verlaging van de vennootschapsbelasting van 21 naar 15 procent.
Fiscale haviken
Nu heeft de Republikeinse Partij een meerderheid in zowel de Senaat als het Huis van Afgevaardigden. Verhogen van dat schuldenplafond zou geen groot probleem moeten zijn. Helaas. In november stuitte het voorstel van Trump om het schuldenplafond maar helemaal af te schaffen op felle weerstand in een deel van zijn eigen partij. Binnen de Republikeinse Partij is er een groep fiscale haviken – de Freedom Caucus - die dat niet zo’n goed idee vonden. Zij stemden tegen. De Freedom Caucus geldt als de meest conservatieve vleugel binnen de partij.
Belastingverlaging loopt af
Deze congresleden vinden een grootschalige belastingverlaging niet zo’n goed idee zo lang daar geen dekking tegenover staat. In de loop van dit jaar lopen de belastingverlagingen van de eerste regering Trump af. Niet verlengen kan behoorlijke gevolgen hebben voor de bedrijfswinsten en de aandelenkoersen. De rente op 10-jaars staatsleningen in de VS is sinds september niet voor niets met 120 basispunten opgelopen. Deze haviken binnen de Republikeinse Partij zullen niet zonder slag of stoot overstag gaan.
Met een plafond valt te leven
Nu heeft het verleden uitgewezen dat er met zo’n schuldenplafond te leven valt. Zo weigerde een Republikeinse meerderheid in het Huis van Afgevaardigden in 2023 mee werken met de regering-Biden om destijds het plafond te verhogen. De staat moest maar liefst een half jaar zien rond te komen zonder dat er nieuwe staatsleningen konden worden geëmitteerd. Niet getreurd. De Amerikaanse staat beschikt immers nog altijd over een lopende rekening bij de Federal Reserve. Met de hierop aanwezige gelden kunnen veel noodzakelijke uitgaven – zoals rentebetalingen op lopende staatsobligaties – voldaan worden.
Fiscale stimulans
Deze fiscale stimulans komt er feitelijk op neer dat de staat geld van de balans haalt en in de economie pompt. Het is niet anders dan het verlagen van de rente door de centrale bank of het opkopen van staatsobligaties. Het jaagt de economie aan. Dat bleek ook in 2023. De rente op 10-jaars staatsleningen stond na dat halve jaar nog op hetzelfde niveau. De S & P 500 stond zelfs 17 procent hoger. Voor beleggers bleek dat plafond dus niet zo’n probleem.
Minder rooskleurig
De uitgangssituatie van de nieuwe regering is echter minder rooskleurig dan destijds. De Treasury cash balance bij de Federal Reserve is minder goed gevuld dan toen. Daarnaast is de Reversed Repo faciliteit van de centrale bank in de afgelopen jaren flink geplunderd. Er zouden zich in de loop van dit voorjaar reeds de nodige liquiditeitsproblemen kunnen gaan voordoen.
Hulp van de Federal Reserve
Daar komt nog bij dat de nieuwe minister van Financiën, Scott Bessent, in tegenstelling tot zijn voorganger weer meer langer wil gaan lenen. Zijn voorkeur gaat uit naar staatsobligaties met langere looptijden waar Janet Yellen de schulden graag kort financierde. Kortom, de nieuwe president mag overlopen van ambitie maar al zijn plannen zullen wel gefinancierd moeten worden. Hem wacht een felle strijd met zijn financiers, de obligatiemarkt. Een strijd waar hij de hulp van de gouverneur van de centrale bank nog goed zal kunnen gebruiken. Een nieuwe ronde van kwantitatieve verruiming moet niet uitgesloten worden.