Geld is niet langer gratis
James Carville, politiek adviseur van voormalig president Bill Clinton, liet zich ooit ontvallen dat, mocht reïncarnatie bestaan, hij graag op aarde zou terugkeren als president, paus of honkballer. Later stelde hij zijn zienswijze bij. “Het liefst keer ik terug als de obligatiemarkt. Dan kun je iedereen intimideren”. Een uitspraak die opeens weer boven komt drijven in een periode waarin de rente hard stijgt en het tijdperk van gratis geld voorbij lijkt te zijn.
TINA is dood
Jarenlang regeerde TINA (There Is No Alternative) over de financiële markten. De rente was historisch laag en in sommige delen van de wereld zelfs negatief. Geld was goedkoop. Sparen was zinloos. Een belegging in vastrentende waarden al net zo. Er waren eigenlijk geen serieuze alternatieven voor het beleggen in aandelen. Gratis geld leidde tot prijsexplosies in vastgoed, de opkomst van cryptocurrencies en NFT’s en tot exorbitante prijzen voor kunst en klassieke auto’s. En ga zo maar even door. Het overtollige geld moest blijkbaar ergens heen.
Het financiële landschap is drastisch veranderd
Nu de rente fors is opgelopen lijkt TINA echter zo dood als een pier. Geld is niet langer goedkoop en het financiële landschap is opeens drastisch veranderd. In de VS liep de 10-jaars rente zelfs even op naar 4,88 procent. Drie jaar geleden werd er slechts 0,50 procent aan rente vergoed. In Nederland betaalt het ministerie van Financiën 3,3 procent rente, waar ze drie jaar geleden nog geld ontving voor het lenen van geld. In de VS kunnen spaarders al een rente van meer dan 5 procent bijschrijven. Huizenkopers dienen er een rente van tegen de 8 procent neer te tellen over hun hypotheek.
Strooien met geld lijkt over
Huizen worden onbetaalbaar. Autoleningen rijzen de pan uit. Bedrijven moeten zich tegen fors mindere condities herfinancieren. Toekomstige winsten moeten tegen een fors hogere rente worden verdisconteerd, met koersdalingen tot gevolg. Huishoudens dienen veel meer over hun persoonlijke leningen en creditcard schulden te betalen. Politici komen er wereldwijd achter dat het strooien met miljarden om hun kiezers te plezieren ook verleden tijd lijkt. Allerhande groene projecten worden op een iets lager pitje gezet. De stijgende begrotingstekorten en de oplopende staatsschulden stellen keiharde grenzen. In de VS lijkt de rentelast hard op weg de grootste begrotingspost te worden. De overheid zal moeten lenen om de rente te kunnen betalen. Een desastreuze financiële vicieuze cirkel.
Meer slachtoffers
Maar er zijn meer mogelijke slachtoffers. Banken en verzekeraars met hun grote obligatieportefeuilles. Diverse kleine banken in de VS gingen reeds kopje onder. Maar ook de Bank of America (NYSE:BAC) zit op ongerealiseerde verliezen van 110 miljard dollar op hun obligaties. Ze zijn niet de enige. De {{957139|KBW Nasdaq Bank Index}} staat YTD op een verlies van 25 procent. Verzekeraars, Private Equity en vastgoed? Ze worden opeens wakker in een nieuwe wereld. Leningen zijn duur en op bezittingen moet afgeboekt worden.
Higher for longer
“Higher for longer”. De Federal Reserve heeft met zijn uitspraak dat de rente nog lange tijd hoog zal moeten blijven de markten onaangenaam verrast. Maar overdrijft de Federal Reserve niet een beetje? Moet zij blijven verkrappen tot er daadwerkelijk iets breekt? De inflatietrend neemt af. Bij een gelijkblijvende Fed Funds Rate verkrapt zij in feite ook. De reële rente stijgt. Een afkoelende arbeidsmarkt kan uitkomst bieden. Wellicht biedt dat de ruimte aan de Federal Reserve om zijn harde taal iets te temperen. Ze zullen de rente niet verlagen, maar management by speech kan de markten ook iets meer gerust stellen. De Federal Reserve heeft eerder dit jaar laten zien in noodgevallen effectief te kunnen optreden via de Repo-markt. Daarmee kunnen ze liquiditeiten verstrekken aan delen van de economie waar tekorten dreigen te ontstaan.
Bond is terug
De kapitaalmarktrente is in korte tijd hard opgelopen. Na zo’n snelle toename is een draai niet onwaarschijnlijk. Ook de olieprijs lijkt weer iets af te koelen. Het zal tot enige opluchting zorgen op de beurzen. Het sentiment is erg somber nu veel slecht nieuws is ingeprijsd. Een draai in de markt en een aandelenrally zijn niet uitgesloten. Zeker nu de beste beursmaanden van het jaar eraan komen. Het neemt niet weg dat het tijdperk van het goedkope geld voorbij lijkt. Na jarenlang een sluimerend bestaan te hebben geleden in de coulissen is Mr. Bond weer teruggekeerd op het toneel. Zijn macht lijkt groter dan ooit.