geschreven in het Engels op 25-07-2018 voor Investing.com
De woordenstrijd tussen de VS en Iran is de afgelopen weken geëscaleerd, vooral sinds de Verenigde Staten in mei aankondigden economische sancties tegen Iran en secundaire sancties tegen landen of bedrijven die zaken doen met Iran in te stellen.
Ik heb al eerder op deze site en in een ander artikel de implicaties voor de marktprijzen besproken bij het wegvallen van 1 tot 2 miljoen vaten Iraanse exportolie per dag. De afgelopen maand is de toon van het debat ruwer geworden en is zelfs gedreigd het veilige en vrije vervoer van aardolie in de Perzische Golfregio te ontregelen.
In hoeverre vormt deze extreme retoriek een reëel risico voor de oliemarkt? Het antwoord is: amper. Iran kan de Straat van Hormuz niet echt blokkeren en de VS zijn niet in de positie om de oorlog aan te gaan met Iran. De retoriek heeft echter nog steeds invloed op de markt door middel van speculatieve pieken en dalen.
De Straat van Hormuz is een nauwe doorgang van de Perzische Golf. Schepen van en naar delen van Saoedi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten, Qatar, Bahrein, Koeweit, Irak en Iran moeten deze doorgang passeren om tussen de Perzische Golf en de Indische Oceaan te kunnen varen. Op zijn smalste punt is de straat 21 mijlen breed, maar de scheepvaartroutes zijn slechts 2 mijl breed in beide richtingen. Iran ligt aan de noordzijde van de straat. Alleen Saoedi-Arabië en Iran beschikken over alternatieve exportterminals die niet via de Straat van Hormuz lopen. Volgens de EIA gaat echter ongeveer 30 procent van alle olie die wereldwijd over zee geëxporteerd wordt door deze straat.
Sinds begin juli dreigt Iran de Straat van Hormuz af te sluiten voor alle scheepvaartverkeer als het zijn olie niet meer mag verkopen. De Iraanse president Hassan Rouhani liet voor het eerst de mogelijkheid vallen tijdens een reis door Europa. De bevelhebber van de Iraanse Revolutionaire Garde (IRGC) verklaarde daarop dat zijn troepen "de vijand duidelijk zullen maken wie wel en wie niet gebruik kan maken van de Straat van Hormuz". Rouhani hernieuwde deze dreiging op zondag, wat leidde tot een krachtig geformuleerde tweet van de Amerikaanse president Trump op zondagavond.
De prijs van WTI klom maandagochtend ongeveer $1 per vat (van $68 per vat naar $69 per vat) na de dreigementen over en weer tussen de twee leiders, alvorens bijna onmiddellijk weer terug te vallen. Dat is een typische reactie van de markt op gebeurtenissen die geen daadwerkelijke invloed hebben op de oliebevoorrading.
Als Iran de Straat van Hormuz zou willen blokkeren voor alle zeeverkeer, zou het schepen nodig hebben die het op kunnen nemen tegen de US 5th Fleet, die in Bahrein is gestationeerd om het scheepvaartverkeer door de Perzische Golf te beschermen. Hoewel Iran twee marinebases onderhoudt, één van het Iraanse leger en één van de Iraanse Revolutionaire Garde, is hun capaciteit niet voldoende om de Amerikaanse strijdkrachten uit te dagen. Iran weet dat als het zou proberen schepen lastig te vallen of de doorvaart over zee te belemmeren, het land zou kunnen worden tegengehouden met de luchtmacht van slechts één Amerikaans vliegdekschip.
Als Iran het vervoer over zee probeert te belemmeren, met name dat van essentiële olieproducten, zullen de VS daar bijna zeker op reageren. Aan de andere kant is het bijzonder onwaarschijnlijk dat de Verenigde Staten militair zullen reageren op de uitspraken van het Iraanse regime. De publieke opinie in de VS zou zich verzetten tegen het inzetten van troepen en president Trump toonde zich tijdens zijn verkiezingscampagne twee jaar geleden terughoudend om een nieuwe oorlog in het Midden-Oosten te beginnen.
De wilde taal die op Twitter en in de media wordt geuit weerspiegelen niet het reële risico voor de olieleveranties, maar dat is uiteindelijk niet eens zo belangrijk voor de oliemarkt. Het gaat er vooral om of de markt, handelaren en speculanten deze retoriek als een risico voor de oliebevoorrading zien.
Naarmate de twee partijen verder gaan met hun dreigende taal, zullen we waarschijnlijk meer van zulke pieken en dalen zien - net lang genoeg voor speculanten om te profiteren.