Economische recessie onafwendbaar
De oorlog in Oekraïne duurt maar voort. Begin deze week schoot de gasprijs met 26 procent omhoog nadat Rusland besloot de gaspijplijn Nord Stream 1 dicht te houden zolang de westerse sancties tegen het land in stand blijven. Dat op een moment dat de EU reeds in al zijn voegen piept en kraakt onder de spectaculair gestegen gasprijs. Vandaag kwam daar nog het bericht overheen dat de inflatie in ons land is opgelopen tot 12 procent, een record. Naar verwachting zullen zo’n 1,2 miljoen landgenoten moeite krijgen de financiële eindjes aan elkaar te knopen, of hebben dat inmiddels al. Een economische recessie lijkt onvermijdelijk. De beurs heeft er dit jaar reeds een voorschot op genomen. De AEX-index staat immers 15 procent lager.
“Horrorwinter”
Autoriteiten en economen nemen de laatste tijd in toenemende mate de term “horrorwinter” in de mond. De gasvoorraden in West-Europa dienen snel aangevuld te worden voor het geval er een strenge winter aankomt. Overal wordt er al bespaard op het gebruik van aardgas. Voor de gemiddelde consument valt dat tot op heden nog mee, met zo’n zomer. Maar ook het bedrijfsleven heeft er last van. Het een na het andere bedrijf moet afschalen of zijn productie zelfs stopzetten. Ook essentiële productie van aluminium, bakstenen en kunstmest loopt gevaar.
Een aangekondigde crisis
In landen om ons heen wordt de bevolking reeds voorbereid op magere tijden. In ons eigen land verklaarde de regering dat iedereen er komend jaar op achteruit zal gaan. In een dergelijk economisch klimaat lijken dalende koersen op de beurs onafwendbaar. Economen en deskundigen struikelen over elkaar om aan te kondigen dat beleggers met tegenvallende rendementen rekening zullen moeten houden. Kortom, er lijkt hier sprake van een aangekondigde crisis.
Crises worden nooit vooraf aangekondigd
Wanneer men alle sombere nieuwsfeiten in overweging neemt lijkt dat een logische conclusie. Er zit echter een addertje onder het gras. Is er ooit in het verleden een zware crisis van te voren voorspeld door de verzamelde deskundigen? Het klinkt een beetje cru, maar een belangrijke eigenschap van deskundigen is immers dat men er meestal naast zit. Crises kwamen vrijwel altijd als een donderslag bij heldere hemel. Ze worden nooit op de voorpagina van een landelijk dagblad vooraf aangekondigd.
Cassandra’s
Natuurlijk, er zijn altijd cassandra’s die het achteraf bij het rechte eind hadden door hel en verdoemenis te prediken. Zo werd de internetluchtbel van rond de eeuwwisseling wel degelijk door sommigen voorzien (Buffett, Grantham). Net als de vastgoedcrisis in 2008 (Burry, Roubini) en de coronacrisis (El-Erian). Ze hadden het destijds bij het rechte eind. Hulde daarvoor, maar het waren roependen in een woestijn. Een woestijn vol beleggers met dollartekens in hun ogen die de mogelijke gevaren niet wilden of konden zien.
Verrassingselement
Maar iedere crisis komt voor de meesten als een verrassing. Want als iedereen zich er van te voren op heeft kunnen instellen dat er mindere tijden aankomen zouden de gevolgen nooit zo desastreus zijn. Juist het verrassingselement maakt een crisis tot wat het is, een crisis. En dat is wat momenteel enigszins schuurt. De grote massa wordt voorbereid op magere tijden. Iedereen krijgt zo de gelegenheid te anticiperen. Getuige de maatregelen die er overal worden genomen, bijvoorbeeld om gasgebruik te besparen, doet men dat ook.
Gasvoorraden aangevuld
Vooruitlopend op een mogelijke strenge winter – ze worden steeds schaarser – hebben de Europese autoriteiten hun gasvoorraden al in een vroeg stadium aangevuld. Bovendien is er op grote schaal gezocht naar alternatieven voor Russisch gas. Kortom, men is voorbereid. Natuurlijk, een meer dan gebruikelijke strenge winter zal het rijke en verwende Europa in al zijn voegen doen kraken. Het zal tot onvrede en ongeregeldheden kunnen leiden met misschien zelfs politieke gevolgen. Maar al deze voorspellingen blijven afhankelijk van een factor waarop wij als mensheid geen invloed hebben, het weer. Het kan immers ook meevallen. Wellicht volgt er een zachte winter en blijken de aangevulde gasvoorraden voldoende.
Rusland overspeelt zijn hand
Rusland overspeelt mogelijk ook zijn hand. Ze zijn bezig hun belangrijkste afnemer behoorlijk tegen de haren in te strijken. Europa is bezig overal alternatieven te vinden voor Russisch gas. Alternatieven die in veel gevallen voor langere duur kunnen blijken te voldoen (kernenergie, LNG, schone energie). Misschien is deze crisis wel een grote wake-up call voor een Europa dat de afgelopen decennia in slaap was gewiegd door lage energieprijzen. Misschien moet Europa eerst door een mindere periode heen voordat het weer beter wordt. Maar het hoeft geen horrorwinter te worden. We zijn met zijn allen zo op scherp gezet dat het ook wel eens mee zou kunnen gaan vallen.