Het coronavirus is meer dan alleen maar een pandemie

Voor een enkeling was de komst van een nieuwe pandemie geen verrassing. Mens en dier leven in grote delen van de wereld simpelweg te dicht op elkaar. Dat moet geregeld wel misgaan. Maar de huidige pandemie bedreigt niet alleen de gezond van de mens, maar ook die van de wereldwijde economie. Het is goed denkbaar dat er een crisis in aantocht is die de financiële crisis van 2008 – 2009 ver in de schaduw zal stellen.

Het is daarom van het grootste belang, dat centrale banken de vinger nauwkeurig aan de pols houden. Wat dat betreft stellen de daden tot dusverre gerust. Het is echter ook van het grootste belang, dat er een goed georganiseerde overheid is die handelend kan en zal optreden daar waar het nodig.

Uiteindelijk draait alles om de vraag hoe lang de huidige crisis van de gezondheid zal aanhouden. Duidelijk is al wel, dat er niet één succesvolle aanpak is. Het blijft passen en meten. Ook is onduidelijk hoeveel doden er gaan vallen. Er moet ook gevreesd worden, dat het virus niet van de ene op de andere dag gaat verdwijnen, maar dat het met een zekere regelmaat de kop gaat opsteken. Het lijkt geen gewaagde voorspelling dat de gevolgen van de crisis tot 2021 goed merkbaar zullen zijn. Beleidsmakers moeten hier rekening mee houden.

De gevolgen van de pandemie zijn dagelijks en voor iedereen merkbaar. Vraag en aanbod functioneren niet meer. Lockdowns maken het onmogelijk om noodzakelijke aankopen te doe of om voorraden aan te vullen. De entertainment sector en de reisbranche worden zwaar getroffen. Het ligt nu al voor de hand dat de economische activiteit over het 1ste halfjaar van 2020 een scherpe daling zal laten zien.

De dreiging is heel reëel dat in verschillende delen van de wereld huishoudens en bedrijven snel door hun spaarcentjes heen raken. Ook in zogeheten welvaartstaten heeft het overgrote deel van de bevolking weinig of geen reserves. De private sector, zeker de non-financial sector, heeft zich overladen met schulden om bijvoorbeeld eigen aandelen in te kopen.

Het resultaat zal kunnen zijn dat het faillissementen gaat regenen en dat de consumentenvraag stelselmatig gaat afnemen. Banken vertrouwen bedrijven niet meer en de burger verliest opnieuw het vertrouwen in de banken en andere partijen. De impact van het coronavirus is dan niet alleen een bedreiging van de volksgezondheid wereldwijd, maar ook en nog veel meer een stilvallen van het economisch leven.

De verspreiding van het virus zal ook onbarmhartig de zwakke plekken van een samenleving blootleggen. Kan de burger terugvallen op een sociaal vangnet. Is er iets van een sociale controle. In dat opzicht zakt een land als de VS door de bodem. Zieke mensen weigeren naar het ziekenhuis te gaan, omdat ze onverzekerd zijn. Ze zullen ook naar hun werk moeten blijven gaan, omdat er anders geen inkomen is.

Terug naar de centrale baken. Hun rol en mogelijkheden zijn beperkt. Ze moeten er in de eerste plaats voor zorgen dat er op financiële markten geen gebrek aan liquiditeit is. Op die manier blijven de leenkosten laag en blijft de kredietverstrekking op peil. Ze kunnen echter niet de solvabiliteit van bedrijven garanderen, noch het inkomen van de burger en al evenmin bedrijven verzekeren tegen het wegvallen van de vraag.

Hier is een belangrijke rol weggelegd voor de overheid. De omstandigheden om op te treden zijn niet ongunstig. Geld is nagenoeg gratis en er hoeft derhalve geen angst te zijn om schulden te maken. Anders gezegd, we hebben hier waarschijnlijk te maken met een crisis die in de tijd beperkt is. Het is daarmee aan de overheid om de economische en gezondheidsproblemen te lijf te gaan. Dat betekent dat er een goed functionerend sociaal net opgetuigd moet worden voor zieken en werklozen en dat ook de zzp-er, de freelancer en noem maar op van een inkomen verzekerd blijven. In het uiterste geval kan de overheid iedere burger een cheque toesturen.

Misschien moet de overheid nog een stap verder gaan. Misschien moet de overheid gaan acteren als een centrale bank. Die is lender of last resort. De overheid kan gaan optreden als buyer of last resort. Op die manier kunnen werknemers in dienst blijven en bedrijven blijven functioneren in plaats van om te vallen. Omdat een pandemie extreem weinig voorkomt zal die gulheid van de overheid geen onverantwoordelijk gedrag bij bedrijven en burger uitlokken. Als bedrijven te zwak en met te veel schuld beladen zijn, gaan ze uiteindelijk toch failliet.

Er is echter nog meer nodig dan het verschaffen van inkomen en het stutten van bedrijven. Binnen Europa zal er meer solidariteit tussen landen moeten komen. Niet iedere staat kan even gemakkelijk terecht op financiële markten. Hetzelfde geldt voor veel Opkomende Landen. Ook die zijn niet in staat voldoende middelen op te halen om de economische en gezondheidscrisis het hoofd te bieden. Uiteindelijk zal de crisis overgaan, maar niet morgen al. Te weinig doen kan de wereld doen belanden in een depressie. Overheden doen er goed aan de bestrijding van het coronavirus in oorlogstermen te zien. In tijden van oorlog heeft niemand het over schulden of aflossing daarvan! Gewoon doen!

Cor Wijtvliet

Het CorWijtvlietJournaal wordt u gratis aangeboden. Als ook u van deze nieuwsbrieven geniet, is een financiële tegemoetkoming bijzonder welkom. Voor het bedrag van 25,00 Euro per jaar wordt u donateur van dit Journaal.
Uw, overigens geheel vrijwillige, bijdrage kunt u overmaken naar IBANnr. NL14RABO0156073676, ten name van Wijtvliet Research. Bij voorbaat dank!