Perfecte barometer
Tijdens de jaarwisseling kon men voor een euro nog 1,12 dollar krijgen. In de laatste week van februari waaierde de coronacrisis ook uit naar Europa en later naar de Verenigde Staten. In maart, op wat achteraf gezien het dieptepunt van de crisis moet zijn geweest, was de dollar echter gestegen naar 1,06 tegen de euro. Europese beleggers in Amerikaanse assets zagen de waarde van hun beleggingen weliswaar afnemen maar de stijging van de dollar verzachtte de pijn van het geleden verlies enigszins. In de vierde week van maart zetten de beurzen echter een herstel in dat tot op de dag van vandaag voortduurt. Inmiddels zijn de grootste verliezen verdwenen. De dollar staat weer op het niveau van begin dit jaar, 1,12. Wederom heeft de dollar zich bewezen als ’s werelds belangrijkste vluchthaven in tijden van onrust op de financiële markten. Meer nog dan goud, zilver, de Japanse yen of de Zwitserse frank geldt de Amerikaanse munt als een perfecte barometer voor de temperatuur op de financiële markten.
Grootste kapitaalmarkt
De reden hiervoor is bekend. De Amerikaanse economie is nog steeds de grootste ter wereld. Maar meer nog dan dat, de Amerikaanse kapitaalmarkt is verreweg de belangrijkste in de wereldeconomie. Zo maken Amerikaanse aandelen maar liefst 65 procent uit van de MSCI Wereldindex. Er is geen land ter wereld dat ook maar enigszins in de buurt komt. Belangrijker is echter de markt voor Amerikaanse staatsleningen. Wanneer je de grootste economie ter wereld bent, heb je ook al snel de grootste staatsschuld. De markt voor US Treasuries is zonder enige concurrentie de meest omvangrijke en liquide markt te wereld. En mede om die reden ook zeer geliefd bij grote professionele beleggers wanneer ze veilig een bedrag willen wegzetten. In- en uitstappen kan voor relatief weinig risico en tegen lage kosten.
Sleutelvaluta
In de hiërarchie van het wereldwijde beleggen zijn obligaties belangrijker dan aandelen. Nog belangrijker echter is de wereldwijde valutahandel. Daar gaan immers de grootste bedragen in om. En u raadt het al, de dollar is zonder enige concurrentie de belangrijkste munt op deze aarde. Het wereldwijde gebruik van dollars is bijna vijf keer zo hoog als het daadwerkelijke aandeel van de Verenigde Staten in de wereldhandel. De dollar wordt dus ook buiten de Verenigde Staten gebruikt als handelsmunt. De dollar geldt wereldwijd als de sleutelvaluta. Dit verschaft de Verenigde Staten zijn enorme economische macht. Het stelt de Verenigde Staten in staat zich diep in de schulden te steken – Grieken en Italianen zouden er bij verbleken – en de rekening hiervan doodleuk neer te leggen bij de rest van de wereld.
Enorme dollarschulden
Deze almacht van de dollar heeft er ook aan bijgedragen dat overheden, banken en bedrijven wereldwijd enorme hoeveelheden van hun uitstaande schulden hebben gefinancierd in dollars. Niet alleen veel opkomende economieën uit de voormalige derde wereld hebben een groot deel van hun schulden in dollars uitstaan, maar ook veel Europese bedrijven en banken. De dollar is immers stukken betrouwbaarder dan hun eigen valuta, de euro even buiten beschouwing gelaten. Deze zware schuldenlast in dollars zorgt in tijden van grote financiële onrust telkens voor spanningen op de markten. Banken en bedrijven struikelen in crisistijd over elkaar heen in hun vraag naar dollars die hun eigen centrale banken niet voldoende in voorraad hebben. Zonder een helpende hand zouden tijdens de vorige crisis veel banken en bedrijven zijn omgevallen.
Lender of the last resort
Die helpende hand kwam er, van de Amerikaanse centrale bank. De Federal Reserve is immers de enige die over voldoende dollars kan beschikken. En bij een tekort kan de centrale bank er eenvoudig wat nieuwe dollars bijdrukken. Iets wat op grote schaal gebeurt. Ook tijdens de huidige crisis trad de Federal Reserve weer op als de lender of the last resort. Het verschafte andere centrale banken de nodige dollars via snel opgezette swaplijnen. Dollarschulden konden op deze wijze zonder al te hoge kosten worden voldaan. Zodoende kon het financiële systeem verder blijven functioneren. De rust keerde enigszins terug en de markten herstelden. Beleggers konden zich ondertussen druk maken over het versoepelen van de lockdowns en de benodigde tijd voor een vaccin tegen Covid-19.
Buitencategorie
Deze crisis maakte echter nog meer dan de vorige duidelijk dat er vele centrale banken zijn in de wereld, maar er is er één van de buitencategorie. De gouverneur van deze centrale bank heeft niet alleen te maken met een wispelturige president maar heeft ook een uitzonderlijke verantwoordelijkheid: het wereldwijde financiële systeem overeind houden in stormachtige tijden. Het is de ultieme consequentie van de sleutelpositie van de dollar in de wereldeconomie. Voor beleggers werd het de afgelopen maanden opnieuw duidelijk, als er één barometer is van de temperatuur van de economie is het de dollar. De geleidelijke daling van de dollar de laatste weken is een goed teken.