Het nieuws droogt op, de hype is voorbij en ook de koers biedt niet dezelfde spanning en sensatie die we gewend zijn. Projecten lopen tegen allerlei hindernissen aan, worden uitgesteld of zelfs opgedoekt. Er zijn veel tekenen die erop wijzen dat we na een jaar lange crypto-berenmarkt (bear market) nu de zogenaamde depressie-fase van de marktcyclus benaderen. Deze fase die na de capitulatie plaatsvindt is in velen opzichten nog ‘erger’ dan de capitulatiefase. Toch biedt het ook hoop: het ergste van de pijn is inmiddels misschien voorbij.
Marktsentiment
Technische analyse van prijsgrafieken is eigenlijk vooral een analyse van menselijke psychologie. De prijs is uiteindelijk weinig meer dan een cijfermatige uiting van de gevoelswaarde die mensen hebben ten opzichte van een bepaald iets. In een prijsgrafiek zien we dus vooral het gemeenschappelijk marktsentiment weergegeven; een abstractie van menselijke psychologie. En menselijke psychologie verandert eigenlijk nooit.
Marktcyclus
Daarom bestaan er ook dingen als de ‘Wall Street Psychology of the Market cheat sheet’ (zie onderstaand). Uit deze illustratie wordt duidelijk dat elke prijs-bubbel dezelfde soort bewegingen kent en welke emoties dat met zich meebrengt. Net als bij vorige Bitcoin bubbels vertoont de huidige Bitcoin prijsgrafiek opnieuw sterke gelijkenissen met grafiek uit de illustratie. Met het doorbreken van de $6000 grens enige tijd geleden lijkt de capitulatie-fase te zijn ingezet. Na capitulatie volgt uiteindelijk de depressie-fase. Maar wat betekent dat precies?
De Walll Street Psychology of a Market Cycle cheat-sheet, omcirkeld waar de prijs van Bitcoin zich ruwweg bevindt volgens de auteur van dit artikel.
Depressie
Voor wie nog niet eerder een marktcyclus heeft meegemaakt is de depressie-fase een onzekere tijd. Dat is er inherent aan want tijdens deze fase wordt de paniek, angst en actie van de capitulatie-fase ingewisseld voor een sombere saaiheid en de ene teleurstelling na de andere. Denk niet aan crypto-winter maar aan crypto-ijstijd. Tijdens de depressie-fase lijkt het wel alsof er amper iets gebeurt. Er is geen actie, geen spanning en geen sensatie. De paniek-verkopers zijn wel zo’n beetje klaar met verkopen, maar er is voor de kopers niet genoeg reden om in te stappen.
Teleurstellingen
Af en toe schijnt er hoop en lijkt er een lichtpuntje te ontstaan dat crypto uit het slop moeten trekken wat tot korte oplevingen leidt. Dat blijkt vervolgens keer op keer tóch niet de redding te brengen waarop werd gehoopt met alom teleurstelling als gevolg. De depressie-fase is een slopende periode waarin de grootste uitdaging is om de aandacht en interesse niet te laten verslappen in een markt die nergens heen lijkt te gaan.
Denial
Het is ook een verraderlijke periode omdat het vrijwel onmogelijk is om te voorspellen wanneer de depressie-fase is geëindigd. Na de depressie-fase volgt namelijk de ontkennings-fase waarin de nieuwe opwaartse trend begint maar slechts weinigen dat realiseren. In deze fase is het dieptepunt en de depressie eindelijk voorbij, maar omdat iedereen inmiddels zo murw geslagen is door alle teleurstellingen gelooft bijna niemand er meer in dat het dit keer eindelijk wél zover is.
FOMO
Pas halverwege of aan het einde van de ontkennings-fase zal blijken dat het inderdaad de start was van een nieuwe stierenmarkt (bull-market). Op dat moment worden belangrijke prijsniveaus doorbroken en raken steeds meer mensen die op de zijlijn stonden overtuigd om (opnieuw) in te stappen. De marktcyclus is dan opnieuw begonnen en naar mate deze zich sterkt zal bij steeds meer mensen de FOMO (Fear Of Missing Out) weer toeslaan en een nieuwe opwaartse trend ontstaan.
Mogelijk eerst nog lager
Of we echt al begonnen zijn aan de depressie-fase is pas achteraf vast te stellen, maar we zijn er wel in de buurt. Als je goed kijkt naar de Wall Street Psychology of the Market cheat sheet zal je zien dat als we hetzelfde patroon volgen dat de kans aanwezig is dat we nog iets lager gaan. De emoties en het marktsentiment voelen echter wel aan alsof we er klaar voor zijn. Het nieuws maakt steeds minder indruk, nieuwe projecten zijn niet meer zo spannend en hoop op een wederkeer van de glorie uit 2017 is bij de meesten inmiddels ver te zoeken. Het lijkt daarmee erg op het marktsentiment uit 2015.
Aandacht vasthouden
Eén van de lessen die ik heb getrokken uit de vorige Bitcoin bubbel en daaropvolgende depressie-fase is dat het erg belangrijk is om juist nu de aandacht vast te houden. Hoewel de meeste pijn voorbij is na de capitulatie-fase is de depressie-fase in sommige opzichten door zijn saaiheid nog moeilijker te overbruggen. Het is erg gemakkelijk om tijdens deze periode je te laten afleiden door andere zaken en het zicht op crypto te verliezen, of het maar gewoon als verlies af te schrijven. Het is ook vooral tijdens deze periode dat mensen hun private keys en andere toegangscodes door ongebruik kwijtraken. Zorg er dus voor dat dit jou niet overkomt en dat je eigen crypto zorgvuldig is opgeslagen om je hiertegen te beschermen.
Als een dief in de nacht
Ondertussen komt de ontkennings-fase als een dief in de nacht. Wanneer bijna niemand meer oplet kan Bitcoin net als vorige keer opeens gestaag uit het dal kruipen. Wie tijdens de depressie-fase door de aanhoudende saaiheid het zicht op crypto verliest riskeert dan ook een groot deel van het herstel te missen. Dat betekende tijdens de vorige bubbel dat veel mensen pas in 2017 opnieuw zicht op Bitcoin en andere crypto kregen. Terwijl het herstel van de ontkennings-fase eind 2015 eigenlijk al begon en vanaf halverwege 2016 al behoorlijk op gang was.
De komende periode
Hoelang fasen uit een marktcyclus duren is nauwelijks te voorspellen maar meestal gaat het om de langere termijn. De vorige Bitcoin berenmarkt duurde zo’n twee jaar en de helft daarvan bestond uit de depressie-fase. Of de cyclus dit keer opnieuw zoveel tijd in beslag zal nemen is niet te voorspellen maar dat het om maanden gaat, en niet weken, mag duidelijk zijn. Vanuit mijn eigen ervaring vermoed ik dat het wel eens tot het tweede deel van 2019 kan duren voordat we aan een ontkennings-rally beginnen en crypto een come-back meemaakt. Dit ondanks alle Bakkt’s, Bitcoin ETF’s en Fidelity’s die crypto op kortere termijn uit het slop moet trekken. Dat zijn wat mij betreft mooie lichtpuntjes die tijdens de depressie-fase voor de nodige teleurstellingen kunnen zorgen. Eigenlijk ook net zoals in 2014 en 2015 toen de verwachtingen omtrent het Winklevoss ETF ook hooggespannen waren.
BUIDL
Ondertussen zorgen die zaken er wel voor dat de volgende stierenmarkt opnieuw een schaalvergroting meemaakt. Institutionele investeerders zijn ook niet zo gek dat zij op dít moment miljarden in cryptovaluta pompen, want ook zij zien dezelfde prijsgrafieken en hebben de beste prijsanalisten ter wereld. Tegen de tijd dat Bitcoin en andere crypto opnieuw aan een opmars beginnen zal bij een groot deel van deze prijsanalisten echter ook een lampje gaan branden en zal door de schaalvergroting de infrastructuur aanwezig zijn om nieuwe hoogtes te bereiken. Net als in 2015 en 2016, toen Mike Novogratz’s Galaxy Digital en andere cryptofondsen opmerkten dat de opmars begonnen was en zij stilletjes aan begonnen met accumulatie om daar in 2017 mooi mee te pronken.
Na regen komt zonneschijn
Ik geloof sterk in de herhalende marktcyclus. Ik geloof dat de marktpsychologie onder 100.000 mensen ongeveer hetzelfde is als bij 1 miljoen mensen en bij 100 miljoen mensen. Dat is in de kern waarom de Bitcoin bubbel zich telkens herhaalt en waarom historische prijsgrafieken relevant zijn. Menselijke psychologie verandert niet. Het netwerkeffect van Bitcoin is groter dan ooit en dezelfde psychologische krachten die voor de vorige schaalvergroting zorgden zullen volgens mij ook voor de volgende schaalvergroting zorgen. “History doesn’t repeat itself, but it often rhymes”, zoals Mark Twain gezegd zou hebben.
Advies
Mijn advies voor de aankomende periode is om je aandacht vooral niet te laten verslappen en bewust te blijven van de emoties die bij deze periode horen. Sla je cryptovaluta veilig op, bij voorkeur op een eigen (hardware) wallet om te voorkomen dat je door onoplettendheid de controle kwijtraakt. Laat vooral niet je cryptovaluta slingeren op een handelsbeurs want wanneer je minder het nieuws volgt ben je ook de laatste die hoort wanneer er bij een handelsbeurs problemen zijn ontstaan. En probeer op de hoogte te blijven van de prijs en het nieuws via Bitcoin Magazine en andere nieuwsbronnen zodat je in ieder geval een vinger aan de pols houdt. Want tegen de tijd dat het NOS journaal en andere reguliere nieuwsbronnen opnieuw aandacht aan cryptovaluta schenken is de bull-run waarschijnlijk alweer halverwege voorbij. Net als vorige keer.