Het einde van de bazooka?
De afgelopen dagen valt er in de financiële pers vaak te lezen dat de middelen die de centrale banken ter beschikking stonden om de economie te steunen zouden zijn uitgeput. De bazooka, ooit door Mario Draghi van de ECB geïntroduceerd, zou zijn effect hebben verloren. De rol van de centrale banken zou daarmee zijn uitgespeeld. Het eerste is waar, het tweede niet. Inderdaad, de bazooka heeft afgedaan. Deze kan acht jaar na dato de hangar weer worden ingereden. De rol van de centrale banken is echter nog niet voorbij. Vorige week besloot de ECB over te gaan tot nog zwaarder geschut. De Europese Centrale Bank liet een glimmend arsenaal aan intercontinental ballistic missiles (ICBM) aanrukken. Met deze lange afstand kernwapens kiezen de centrale bankiers voor de nucleaire optie in het bestrijden van het coronavirus. Deze week kon de Federal Reserve bank van de Verenigde Staten uiteraard niet achterblijven: weg met die aftandse bazooka, leve de Titan II.
PEPP
Want de beslissing van de ECB om vorige week zijn opkoopprogramma verder op te voeren was niet minder dan een oorlogsverklaring aan het virus. Het Pandemic Emergency Purchase Programme wijkt in meerdere opzichten af van vorige steunmaatregelen. De centrale bank verschaft zichzelf deze keer namelijk maximale flexibliteit. De bank is niet langer gebonden aan een bepaalde tijd, kan diverse activa naar keuze opkopen en hoeft zich aan geen enkele verdeelsleutel meer te houden. Wanneer men een specifiek land wil steunen (Italië, Griekenland), dan kan dat. De ECB stelt dat wanneer zelfopgelegde limieten de effectiviteit van het beleid hinderen, de regels over de limieten zullen veranderen. De ECB had al eerder besloten 120 miljard euro extra te zullen gaan opkopen. Daar komt het huidige programma ter grootte van 750 miljard nog overheen. Samen met het lopende programma komt dat neer op een stimulans van zo’n 1000 miljard euro in de loop van dit jaar. Belangrijker, de ECB houdt zich het recht voor desgewenst nog meer te zullen gaan opkopen. Tussen de regels door wordt zelfs het opkopen van andere effecten dan obligaties (ETF’s) niet langer uitgesloten.
De Fed kan niet achterblijven
Normaal heeft de Amerikaanse Federal Reserve in dit soort acties altijd de leiding. Ze konden daar dan ook niet achterblijven. Zeker niet nu het steunprogramma van de regering-Trump nog even op zich laat wachten. Het pakket dat de Federal Reserve maandag presenteerde gaat veel verder dan wat de centrale bank deed tijdens de kredietcrisis. De Fed zal ongelimiteerd staats- en hypotheekobligaties aankopen totdat de markten zijn gestabiliseerd. Voor het eerst worden er ook bedrijfsobligaties opgekocht. Omdat dat wettelijk niet is toegestaan wordt hiervoor een sluiproute bewandeld. Verder zijn er nog diverse steunmaatregelen aangekondigd voor bedrijven en huishoudens. Maar ook hier geldt de term ongelimiteerd als nieuw.
Moderne Monetaire Theorie
De centrale banken gooien nu dus nog veel zwaarder geschut in de strijd. Er is nu sprake van onbegrensde kwantitatieve verruiming. Waar tot voor kort nog lacherig werd gedaan over de Moderne Monetaire Theorie (MMT) lijkt onder de druk van het coronavirus inmiddels alles vloeibaar. MMT stelt feitelijk dat overheden onbeperkt kunnen lenen zolang de inflatie maar niet oploopt. En dat laatste is momenteel niet het geval. Met dank ook aan de historisch lage olieprijs.
Snel herstel?
De centrale banken kunnen uiteraard het virus niet bestrijden. Dat is aan de medici. Maar met deze ongekende stimuleringen kopen ze wel de nodige tijd. Ze stellen de economie en het bedrijfsleven in staat de komende moeilijke periode te overleven. Zodra het virus overwonnen is kan dan vervolgens des te sneller een economisch herstel inzetten. Aan dat herstel wordt niet geheel ten onrechte door veel economen getwijfeld. De economische schade als gevolg van alle lockdowns zal immers immens zijn. Maar de ingrepen van de centrale banken, boven op de steunprogramma’s van de overheden, zijn ook ongekend.
Ongekende nucleaire optie
Nu al blijkt uit gerapporteerde macrocijfers dat de economische schade uitzonderlijk is, groter nog dan tijdens de kredietcrisis. Maar beleggers moeten niet vreemd opkijken dat het herstel dat er op volgt misschien ook wel eens verbazingwekkend kan zijn. De ingezette nucleaire optie van de centrale banken is ongekend. Daarbij dient wel opgemerkt te worden dat de middelen die nu worden ingezet zo zwaar zijn dat de wereld er straks hoe dan ook anders uit zal komen te zien. Net als bij het inzetten van echte kernwapens. Zo zal de grip van de staat op het economisch leven overal ter wereld behoorlijk zijn toegenomen. En wanneer de stofwolken zijn opgetrokken zullen de markten waarschijnlijk enorme ontwenningsverschijnselen gaan krijgen zodra de stimulering weer moet worden ingetrokken. Maar dat is vooralsnog van later zorg.