De Europese Centrale Bank (ECB) heeft gisteren tegen de verwachting in de depositorente ongemoeid gelaten. Maar de overige maatregelen zijn wel specifiek gericht om de bedrijven door de crisisperiode heen te helpen.
De ECB gaat bovenop de maandelijkse opkoop van 20 miljard euro nog eens extra 120 miljard euro opkopen dit jaar. Hierbij is de centrale bank niet gebonden aan een bepaalde verdeelsleutel voor de landen in de eurozone zoals dat gold voor eerdere opkoopprogramma’s. Hierdoor blijven de gevolgen van de beginnersfout van Christine Lagarde beperkt. De topvrouw van de ECB gaf als commentaar op het uitblijven van een renteverlaging dat de centrale bank er niet is om de rentespread (risico-opslag) te verkleinen. Prompt schoot de 10-jaarsrente in Italië met 50 basispunten omhoog naar 1,76 procent. Mocht de rente in Italië verder oplopen dan kan de ECB extra Italiaans staatspapier opkopen.
Gunstige voorwaarden voor banken
De ECB gaat tijdelijk de regels voor kapitaalbuffers verruimen. Banken mogen achtergestelde obligaties uit de categorieën Tier 1 en 2 meetellen als eigen vermogen. Hierdoor gaat de leencapaciteit van de banken omhoog. Bovendien kunnen banken tegen gunstige voorwaarden onder de LTRO condities, zoals onder andere het verstrekken van kredieten en leningen aan bedrijven, lenen bij de centrale bank. In plaats van lenen tegen refirente (0 procent en strafrente van 0,25 procent) kan dit tegen de depositorente van een 0,5 procent negatief.
Christine Lagarde riep de overheden op om hun verantwoordelijkheden te nemen en gezamenlijk op te trekken om een economische crisis het hoofd te bieden. Hierbij kunnen overheden de belastingen verlagen dan wel belastingbetalingen tijdelijk uitstellen. Om de kredietverstrekking van de banken te bevorderen kan de overheid garant staan voor bedrijven in sectoren die geraakt worden door de maatregelen om de verdere verspreiding van het coronavirus in te dammen.
Fed doet ook mee
Nadat dat ECB het pakket aan maatregelen om de economie te ondersteunen wereldkundig had gemaakt, kwam even later ook de Amerikaanse evenknie met een uitbreiding van het bestaande opkoopprogramma van Amerikaans staatspapier. Daarnaast koopt de Federal Reserve (Fed) de komende maand voor 1500 miljard dollar kortlopend Amerikaans staatspapier van de banken om ervoor te zorgen dat aan de vraag naar liquiditeiten, als gevolg van margin calls voldaan kan worden.
Black monday
Gisteren verloor de AEX-index 10,8 procent, de op één na grootste procentuele daling op één dag. Alleen op maandag 19 oktober 1987, ook wel bekend als “Black Monday”, was het verlies met 12 procent groter.
Met deze daling geven de aandelenbeurzen feitelijk aan dat de economische gevolgen van de uitbraak en verspreiding van het coronavirus groter zijn dan de economische gevolgen van de kredietcrisis in 2008 en de Zuid Europese schuldencrisis in 2011.
Doorslaggevend verschil
Ook al zijn er met een beetje fantasie paralellen te trekken met vorige crisissen, nu is er sprake van één wezenlijk en doorslaggevend verschil. Vooruitlopend op mogelijke economische schade grijpen centrale banken wereldwijd in met opkoopprogramma’s.
Ter vergelijking met de Europese schuldencrisis in 2011 begon de ECB pas met het opkopen van (staats)obligaties in januari 2015. In 2008 en de daarop volgende jaren was er sprake van een financiële crisis. Nu is er geen sprake van een financiële crisis maar een crisis in de reële economie. Het is derhalve zeer aannemelijk dat na een kortstondige terugval van de economie als gevolg van het lamleggen van het openbare leven, er een krachtig economisch herstel zal plaatsvinden.