Op de valutamarkten moet de Turkse lira (TRY/EUR) dag na dag verder terrein prijsgeven, terwijl anderzijds de rendementen op de Turkse staatsobligaties in lira zijn gestegen tot meer dan 20%.
De meest recente koersdaling was te wijten aan de opgelopen spanningen met de Verenigde Staten. Die spanningen liepen zo hoog op dat de lira een nieuw historisch dieptepunt tegenover het koppel euro-dollar liet optekenen. Ten opzichte van de euro heeft de lira sinds 1 januari van dit jaar al 27% moeten prijsgeven. Voor één euro krijgt men op de valutamarkten nu 6 Turkse lira en dat is nog nooit eerder gebeurd.
Momenteel maken de beleggers zich vooral zorgen over de verhoudingen tussen Turkije en de Verenigde Staten en dit in het kader van de beschuldigingen tegen de Amerikaanse dominee Andrew Brunson. Deze wordt door de Turken van spionage en terrorisme beschuldigd, dit in de nasleep van de poging tot staatsgreep 2 jaar geleden.
Vanwege het opsluiten van Brunson in een Turkse gevangenis heeft Donald Trump beslag doen leggen op de Amerikaanse bezittingen van de Turkse ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken. Als tegenmaatregel heeft de Turkse president Recep Tayyip Erdogan gelijkaardige maatregelen aangekondigd tegenover de Amerikaanse staatssecretarissen van Justitie en Binnenlandse Zaken.
Afgezien van deze politieke beslommeringen werd de lira in de afgelopen maanden het slachtoffer van de weinig orthodoxe monetaire politiek van de Turkse president. Deze wil de rente laag houden om de economische groei te stimuleren. De Turkse economie doet het al goed, maar de rentepolitiek van Erdogan dreigt de beleggers weg te jagen uit de lira.
De vrije val van de lira, die werd verzacht door het optrekken van de rente door de centrale bank, dreigt de bedrijven te wurgen in een land dat al diep onder de schulden gebukt gaat. De financiële markten maken zich daarnaast zorgen over de inflatie, die in juli op jaarbasis bijna 16% bereikte, en over het grote deficiet op de betalingsbalans.
Om de munt te steunen heeft Erdogan de Turkse bevolking opgeroepen om « goud en buitenlandse deviezen om te zetten in lira’s ». Ankara deed deze oproep ook al bij vorige koersdalingen van de lira, zonder resultaat evenwel. Turken die er op ingingen, verloren alleen maar veel geld.
In zijn eigen stijl heeft de president de beleggers opgeroepen om geen rekening meer te houden met de adviezen van de 3 grote westerse ratingagentschappen. Deze zijn volgens hem politiek georiënteerd, want ze hebben de Turkse staatsobligaties een speculatieve rating gegeven.
Autoritaire neigingen
Als laatste heeft Fitch begin juli de rating op Turkse staatsobligaties met één streepje verlaagd tot « BB », waarmee werd benadrukt dat de risico’s wat betreft de macro-economische stabiliteit van het land alleen maar zijn toegenomen.
Fitch, dat voordien al een negatieve outlook had, laat bovendien de deur op een kier voor een verdere verlaging van de kredietrating. Het ratingbureau wijst op de moeilijkere financiering van het land, op een versnelling van de inflatie en op de impact van de koersval van de Turkse lira op de privésector. In het laatste geval dient te worden vermeld dat vaak schulden in vreemde valuta’s werden aangegaan.
Fitch wijst er op dat de geloofwaardigheid van de economische politiek van het land er de laatste maanden hard op achteruitgegaan is, waarbij de maatregelen aangekondigd na de verkiezingen van juni de onzekerheid alleen maar hebben doen toenemen.
Na de verkiezingen is het land overgestapt van een parlementair naar een presidentieel regime, waarbij Recep Tayyip Erdogan als enige de uitvoerende macht in handen heeft.
In het kader van deze stap, die de functie van eerste minister overbodig maakte, gaf Erdogan zichzelf de bevoegdheid om het hoofd van de centrale bank te benoemen. Op die manier krijgt hij ook de economische en financiële macht in handen. Bovendien benoemde hij ook nog eens zijn schoonzoon Berat Albayrak als nieuwe minister van Financiën.
20% rendement jaarlijks in TRY
Op de obligatiemarkt zijn de rendementen op obligaties in Turkse lira door het dak gevlogen.
Dat is bijvoorbeeld het geval met de obligatie van de Europese Investeringsbank die nog een looptijd van 4 jaar heeft. Deze obligatie heeft een rating AAA bij Standard & Poor’s, met een rendement dat momenteel meer dan 20% bedraagt.