Speech directeur Kellermann - Pensioenseminar 12 september 2012

Datum: 12 september 2012
Tijd: 14:00 uur
Lokatie: DNB Pensioenseminar 2012, Bussum
Spreker: Joanne Kellermann

Op woensdag 12 september 2012 sprak Joanne Kellermann t.g.v. het jaarlijkse Pensioenseminar 2012 tijdens een speech over keuzes maken en de noodzaak om in actie te komen.

Dames en heren,
Ik stel het bijzonder op prijs dat u opnieuw in zo groten getale onze gast wilt zijn op deze jaarlijkse dag voor pensioenfondsbestuurders. De Nederlandsche Bank vindt het belangrijk om goed met u te communiceren en wil graag op allerlei manieren goede contacten met u onderhouden.

Het thema van vandaag is: ‘in actie komen, zelf keuzes maken’. Actueler kan een thema niet zijn: Vandaag mag Nederland kiezen. En op basis van wat wij aankruisen in het stemhokje wordt een regering gevormd, en we hopen dat dat snel gebeurt, want er moeten de komende tijd veel knopen worden doorgehakt en keuzes worden gemaakt.
Keuzes maken is vaak niet eenvoudig omdat je pas achteraf weet wat de juiste beslissing is.

Of zoals Toon Hermans het ooit zei: “Wat je vandaag moet doen, moet je doen zoals je morgen denkt dat je het had moeten doen.”

Als pensioenfondsbestuurder maakt u niet alleen gisteren en vandaag, maar ook de komende periode belangrijke afwegingen. En ook hier geldt dat u nooit precies kunt voorspellen wat het effect van uw keuzes is. Toch is het belangrijk dat er knopen worden doorgehakt. Bepaalde keuzes kunnen we eenvoudig niet voor ons uitschuiven.
Zoals Klaas Knot net al illustreerde, zijn de huidige ontwikkelingen zo ingrijpend, dat er nu actie nodig is. Wij hebben overigens de afgelopen tijd niet stilgezeten.
Maarten Camps gaf al aan dat de hoofdlijnen voor het nieuwe toetsingskader naar de Tweede Kamer zijn gestuurd. En dat het ministerie, de sociale partners, de pensioensector en de Nederlandsche Bank op dit moment werken aan het septemberpakket. We zitten dus niet stil. En we moeten ook in beweging blijven. De gemiddelde dekkingsgraad ligt onder een houdbaar niveau.
We worden allemaal ouder, en de onrust op de financiële markten houdt aan. Het gaat niet te ver om te zeggen, terecht of onterecht, dat het vertrouwen in de sector is geschonden.

De komende tijd komt er dus veel op u af. Een nieuwe wet, een nieuw stelsel, en de uitdaging om niet alleen de dekkingsgraden en maar ook het vertrouwen te herstellen.
Uw verantwoordelijkheid in dit kader is om belangrijke keuzes te maken. Bijvoorbeeld, gaat u overstappen op het nieuwe contract? Wat gaat u doen om de dekkingsgraad te herstellen?
Hoe brengt u de noodzaak van mogelijke kortingsmaatregelen over op uw deelnemers?
En wat gaat u doen om hun vertrouwen te herwinnen?

DNB wil met u in contact staan, en u ondersteunen bij de noodzakelijke stappen. Vanmiddag wil DNB daarom graag luisteren naar wat u te zeggen heeft, en vertellen wij wat DNB van u verwacht.

Met het nieuwe pensioenstelsel slaat de sector een nieuwe weg in. Een weg die het stelsel moet terugbrengen op een houdbaar pad. De sociale partners en het ministerie bepalen daarbij uiteraard de koers. Als toezichthouder en hoeder van de financiële stabiliteit is het onze taak hen daarbij te adviseren. Daarom hanteren wij vier criteria waaraan het nieuwe pensioenstelsel volgens DNB moet voldoen.

Ten eerste vinden wij dat een houdbaar pad een evenwichtig stelsel vereist. Dat wil zeggen een gebalanceerde verdeling van tekorten en overschotten over verschillende generaties.
Het doorschuiven van tekorten naar de toekomst leidt ons stelsel niet naar een houdbaar, maar naar een doodlopend pad.

Ten tweede is het belangrijk omwegen te omzeilen. Oftewel: het nieuwe stelsel moet transparant zijn. Zo weten deelnemers wat ze kunnen verwachten en welke risico’s ze lopen.

Het derde criterium sluit hierbij aan: het nieuwe stelsel moet uitvoerbaar en uitlegbaar zijn. Beschikken over duidelijke wegwijzers. Zodat u het kunt uitvoeren, en deelnemers het begrijpen.

Tot slot vinden wij het belangrijk dat het stelsel niet op een zijweg terecht komt. Onvolledige oplossingen zijn niet afdoende. We hebben een stelsel nodig dat uitdagingen op korte én lange termijn aankan. We willen dat het nieuwe stelsel duurzaam is.
Sterk genoeg om een volgende crisis te doorstaan.

Wij vinden het essentieel dat het nieuwe stelsel aan deze vier criteria – evenwichtig, transparant, eenvoudig en duurzaam – voldoet.Wij adviseren graag bij de noodzakelijke stappen om tot een structurele oplossing te komen. Maar ú zult het nieuwe stelsel echter uiteindelijk vorm en gestalte geven. U gaat met de sociale partners in gesprek over de nieuwe regeling.
U zult die ook uitvoeren. En communiceren naar uw deelnemers. Kortom: er is behoefte aan uw initiatief.

Vorig jaar begon ik mijn verhaal met de woorden: ‘de schuldencrisis houdt ons allen in de greep’.
Deze greep lijkt dit jaar door de aanhoudende economische onzekerheid alleen maar steviger te worden. We kunnen het ons echter niet veroorloven stil te zitten. Om in beweging te komen, is er daarom des te meer behoefte aan daadkracht. Aan daadkracht van DNB, AFM, de sociale partners, het ministerie en vooral van u.

Dit is niet eenvoudig. De crisis is bij veel pensioenfondsen hard aangekomen. En mensen reageren op drie verschillende manieren op crisissituaties: ze vluchten, verstijven of komen in actie.
Uw proactieve houding is dus niet vanzelfsprekend.
Aan de vooravond van de grootste stelselwijziging van de afgelopen decennia wordt echter meer dan ooit beroep gedaan op de pensioenfondsen om verantwoordelijkheid te nemen.
Vluchten of niets doen, zijn geen opties meer. Het enige dat overblijft is in actie komen.

De onzekerheid is groot, maar de feiten zijn simpel. De gemiddelde dekkingsgraad is onder het houdbare niveau. Eind augustus was de gemiddelde dekkingsgraad 96,6%.

De opdracht die u van de sociale partners hebt gekregen, blijkt eigenlijk niet meer uitvoerbaar te zijn.
Want de lage dekkingsgraden zijn het gevolg van structurele ontwikkelingen.

Mensen leven steeds langer. Het aantal premiebetalers daalt ten opzichte van het aantal gepensioneerden. De rente is laag en de beurzen verkeren nu al jaren in stormachtig weer.
En met korten is de nominale dekkingsgraad weliswaar weer op het gewenste minimumniveau, van indexatie van pensioenen is nog lang geen sprake. En dát is toch de ambitie van de meeste regelingen.
K ortom, de huidige regeling is te duur. Op de korte én lange termijn. Structurele aanpassingen zijn daarom hard nodig. En omdat er nauwelijks meer rek in de pensioenpremies zit, en de grenzen aan risiconemen nog meer in zicht lijken te komen, is het onvermijdelijk dat u met sociale partners in gesprek gaat over een aanpassing van de regeling.
Als het niet anders kan, zal de regeling soberder moeten worden. Sociale partners zullen daarbij hun verantwoordelijkheid moeten nemen.

Maar ook uw inbreng is essentieel. Want u voert de nieuwe regeling uiteindelijk uit.
Het is daarom belangrijk dat u de regie neemt. Heeft u als bestuur al een goed beeld van wat voor een regeling u wel en vooral niet kunt uitvoeren? Heeft u voldoende in kaart wat uw deelnemers willen?
Wanneer u met dat beeld naar de sociale partners gaat?
En hoe u ervoor zorgt dat de onderhandelingen tussen de sociale partners een uitvoerbare regeling opleveren? Zoals gezegd, de onzekerheid is groot, maar de feiten simpel:
er komen nieuwe wetten en regels. Maar die brengen niet meer geld in de pensioenpot.
Zolang de huidige koers wordt voortgezet, gaat er dus meer geld uít de pensioenpot dan beschikbaar is. Daarbij heeft het aanpassen van de spelregels ook zijn grenzen; niet in de laatste plaats omdat dit de geloofwaardigheid van het stelsel ondermijnt. Wij zien dat een aantal van u de noodzaak om uit die greep te komen onder ogen ziet, en zich actief opstelt. Zo hebben bijvoorbeeld verschillende pensioenfondsen onderzoek gedaan naar welke regeling hun deelnemers prefereren:
Een regeling waarbij meer risico en hogere rendementen mogelijk zijn, of een lager, zekerder pensioen. Door deze resultaten mee te nemen in de besprekingen met de sociale partners, leveren pensioenfondsen een belangrijke bijdrage in de discussie over een nieuwe regeling.
Ook zijn er fondsen die al actief de dialoog zijn gestart met de werkgever of cao-partijen.
Of, zoals een bestuurder laatst opmerkte: “we hebben de werkgever laten weten deze regeling niet meer uit te kunnen voeren”. Wij vinden het een goede zaak dat besturen initiatief nemen, en hopen dat dit als een voorbeeld dient voor andere pensioenfondsen.

U bent dus voor een deel afhankelijk van de sociale partners. Maar er zijn ook zaken waarbij u als fonds zelf aan het stuur staat. Bijvoorbeeld bij de voorbereidingen op een nieuw pensioencontract.
U kunt wachten totdat nieuwe wetten in de Staatscourant worden gepubliceerd. Maar u kunt ook uw fonds klaarstomen voor de transitie. Wij gaan ervan uit dat u het tweede doet. Er gaat een hoop veranderen door nieuwe wetgeving en een nieuw contract. En dat vraagt om de nodige voorbereidingen. Is de benodigde IT aanwezig? Hoe pakt u de invoering van het nieuwe contract projectmatig aan? Is uw uitvoeringsorganisatie klaar om een andere regeling uit te voeren?

En hoe gaat u de veranderingen communiceren met uw deelnemers?

Overigens, wat dit betreft, zijn er ook al goede voorbeelden in de sector te vinden.

Gaandeweg dienen zich steeds weer nieuwe vragen aan. Maar door ze op tijd te stellen, kunt u vooruitkijken. Bijtijds tot structurele oplossingen komen. Zo voorkomt u dat uw fonds én vooral ook uw deelnemers niet voor ongewenste verrassingen komen te staan.

Heldere communicatie is daarbij cruciaal. Kortom, om het vertrouwen in de sector te herstellen, is het belangrijk dat pensioenfondsen de regie nemen en overgaan tot concrete actie. Sommige potentiële obstakels zijn dat niet meer als er bijtijds op wordt ingespeeld. Ook dit is ooit mooi verwoord, dit keer door de cabaretier Wim Kan: 'Zestig worden, hoe vindt u dat?' - 'Ach, ik zag het al een hele tijd aankomen.'

Dames en heren,

Vandaag kiezen we, en morgen gaan we aan de slag. We zijn het aan de deelnemers verplicht om te zorgen voor een beheerste overgang naar een nieuw en duurzaam stelsel. Als toezichthouder geven wij nadere invulling van kaders waar dat nodig is. En dat doen we graag samen met u. DNB is bijvoorbeeld gestart met een intern project om te komen tot een ordelijke overgang naar het nieuwe stelsel, waar we de sector nadrukkelijk bij zullen betrekken. We hebben een eerste inventarisatie gemaakt van de stappen die een pensioenfonds moet zetten op weg naar een nieuw pensioencontract.
En door middel van een uitvraag naar de pensioenfondsen, peilen wij hoe ver u bent met de voorbereidingen. In november maken wij de uitkomsten van de uitvraag bekend.
Wij hopen dat dit u helpt bij het klaarstomen voor de overgang op een nieuw pensioencontract.

Vanmiddag luisteren we graag naar wat u te zeggen heeft. In de workshops gaan wij het gesprek met u aan over de dilemma’s die u ziet voor 2013. Wij zullen onze gedachten geven, maar wij willen vooral uw ideeën horen. Want u geeft het nieuwe stelsel uiteindelijk vorm en gestalte.

In de workshops komt een aantal belangrijke thema’s aan bod. Zoals beheerste bedrijfsvoering, beleggingen, communicatie, financiële opzet en gedrag en cultuur. Thema’s waarbij we meer gemeen hebben dan we soms wellicht denken. We staan immers voor hetzelfde doel: een houdbare pensioensector. Een sector met pensioenfondsen waarin deelnemers groot vertrouwen hebben.

Enerzijds moeten pensioenfondsen zelf de regie nemen. Anderzijds is het nodig dat we sámen werken aan het herwinnen van het vertrouwen. Ik zeg nadrukkelijk “samen”.
Want het vertrouwen is iets waarvoor de sector, sociale partners, politiek en De Nederlandsche Bank, en de AFM zich gezamenlijk moeten inzetten. Dat vraagt een stevig commitment van alle kanten.

Ik sluit daarom af met de opmerking dat De Nederlandsche Bank uw initiatief op alle fronten zeer waardeert. Zo heeft iemand uit deze zaal een aantal maanden geleden op eigen initiatief een speech voor mij geschreven. Hier put ik vanmiddag inspiratie uit.
En het feit dat u zich op zo’n manier in onze situatie kunt en wilt verplaatsen, geeft aan dat we het over het belang van veel thema’s eens zijn. Met het risico dat ik volgend jaar vele tientallen speeches op mijn bureau heb liggen, wil ik de desbetreffende persoon hartelijk danken voor zijn initiatief.
En u voor uw aandacht.