Speech directeur Kellermann 'AFM Buitendag 2 oktober 2012'

2 oktober 2012

Speech directeur Kellermann 'AFM Buitendag 2 oktober 2012'. 1 Toespraak Joanne Kellermann tgv de jaarlijkse AFM Buitendag 2 oktober Dames en heren, beste AFM’ers, beste collega’s, Het is alweer twee jaar geleden, maar het rapport van de Commissie Scheltema over de opkomst en ondergang van de DSB bank, zal ik niet gauw vergeten.

Toespraak Joanne Kellermann
tgv de jaarlijkse AFM Buitendag
2 oktober 2012

Dames en heren, beste AFM’ers, beste collega’s,

Het is alweer twee jaar geleden, maar het rapport van de Commissie Scheltema over de
opkomst en ondergang van de DSB bank, zal ik niet gauw vergeten.
Vooral dat nogal vileine zinnetje over de samenwerking tussen DNB en de AFM: “Het is de
Commissie opgevallen dat de toezichthouders niet elkaars grootste bewonderaars zijn…”

Tja, daar moesten we het toen mee doen, maar daar konden we het natuurlijk niet bij laten.
Want dat kan zo’n commissie dan wel vinden, maar het ligt in de aard van DNB en de AFM
om – grondig en eigenwijs als we nu eenmaal zijn – dat toch even nader te onderzoeken.
Afgelopen voorjaar hebben we twintig DNB’ers en AFM’ers van verschillende afdelingen en
functiegroepen geïnterviewd. Over hoe ze over elkaar denken en hoe ze tegen meer
samenwerking aankijken. Dat liet aan duidelijkheid niets te wensen over.
Er werd natuurlijk flink wat afgemopperd over de ‘stoffige ambtenaren van De Bank’ en de
‘cowboys van de Vijzelgracht’: AFM’ers vonden DNB’ers grondig, soms té grondig;
theoretisch, soms té theoretisch; voorzichtig, soms té voorzichtig.
DNB’ers vonden AFM’ers snel, soms té snel; direct, soms té direct; proactief, soms té
proactief. Dat is overigens misschien niet zo vreemd als je bedenkt dat DNB’ers gemiddeld 46
jaar oud zijn, en AFM’ers 37,5 jaar. Het interessante was dat er toch steeds, in bijna alle
uitspraken, een kern van – inderdaad – bewondering doorklonk.
Bewondering voor elkaars werk, elkaars kennis en kunde en elkaars inzet.
De grootste verschillen die genoemd werden waren verschillen in werkwijze en cultuur, en
dat is natuurlijk niet zo vreemd als je weet dat de ene organisatie al bijna 200 jaar bestaat en
de andere nog geen 10 jaar, er bij de ene organisatie een dikke 1700 mensen werken en bij de
andere een kleine 600 en dat DNB en de AFM verschillende taken en dus prioriteiten hebben.

Over meer samenwerking was het gros van de geïnterviewden overigens zeker positief. Een
AFM’er zei het heel mooi: “‘AFM’ers hebben vaak een groot ontzag voor DNB’ers. Ergens
zijn ze jaloers. ‘Zij zijn groot en wij zijn klein’. Daar proberen we tegen op te boksen.
Maar: leer elkaar kennen. Loop bij elkaar langs. Zo ontstaat wederzijds begrip.”

Precies. En daar gaat het vandaag over, over meer en betere samenwerking tussen de twee
toezichtpieken in onze financiële delta. Over waarom we dat moeten willen en hoe we dat
moeten aanpakken.

Waarom we het moeten willen lijkt me duidelijk. We hebben in Nederland tien jaar geleden
gekozen voor één toezichtmodel voor de hele financiële sector. Waarom?
Omdat het bestaande, versnipperde model blinde vlekken liet bestaan, omdat consumenten
niet voldoende beschermd konden worden, omdat het anders en beter kon.
Dat cross-sectorale toezichtmodel hebben we vervolgens georganiseerd langs de lijnen van
het Twin Peaks-model: een model voor functioneel toezicht door twee toezichthouders.
De twee pieken waren DNB en AFM. DNB kreeg de verantwoordelijkheid voor de stabiliteit
van alle financiële instellingen: het prudentieel toezicht. 2
De nieuw opgerichte Autoriteit Financiële Markten (AFM) kreeg de verantwoordelijkheid
voor het gedragstoezicht: worden de deelnemers aan de financiële markten correct behandeld
en juist geïnformeerd? De laatste tien jaar zijn DNB en de AFM samen in deze rollen
opgegroeid als een soort twee-eiige tweeling: ieder met een eigen gezicht en verschillend
DNA. Maar bovenal: nauw verbonden.
Natuurlijk ging dat samen optrekken niet altijd even soepel. ‘Sibling rivalry’ noemen de
Amerikanen dat. Maar samen optrekken was en is wel cruciaal.
Voor de onder toezicht staande ondernemingen, die wij liefkozend onze ‘otso’s’ noemen.
Voor bedrijven en consumenten. En – dat heeft de financiële crisis ons wel geleerd – voor de
stabiliteit van de financiële sector. Hoe en wanneer we samenwerken ligt tegenwoordig voor
een belangrijk deel vast in de Wet financieel toezicht. Maar dat is niet voldoende.
Dat is vooral de basis, de buitenkant. Toezicht houden is nu eenmaal een dynamisch proces.
De eisen aan het toezicht veranderen, bewegen mee met de veranderingen op de financiële
markten, de ontwikkelingen in de financiële sector, de wensen van politiek en consument.
En parallel aan die veranderingen, moet onze samenwerking veranderen.
Of beter: verbeteren: gedetailleerder, intensiever, informeler. Een goed voorbeeld was de
samenwerking tijdens de crisis.
Maar wat toen kon, moet vaker kunnen. Hoe gaan we dat aanpakken? Door te doen wat die
ene AFM’er tijdens de interviews zei: “Leer elkaar kennen. Loop bij elkaar langs. Zo ontstaat
wederzijds begrip.” En dat kan. Want, in de woorden van een andere geïnterviewde: “Vroeger
stond DNB bekend als ‘de andere kant’ en omgekeerd wij misschien ook wel. Nu, sinds een
paar jaar, is daar verandering in gekomen. Met de nieuwe directie wordt deze koers verder
ingevuld. Óók bij de AFM. Deze tone at the top is ontzettend belangrijk.”
Mijn aanwezigheid vandaag illustreert dat. DNB wil niet gezien worden als de ‘andere’ kant.
DNB en AFM staan immers aan dezelfde kant. Aan de kant van goed, effectief toezicht.
Daarmee doen we niets af aan het Twin Peaks model. Integendeel. We zijn en blijven er van
overtuigd dat de AFM en DNB binnen dit model ieder hun eigen rol en verantwoordelijkheid
hebben. Dat moet zo blijven. Een fusie is dus niet aan de orde. Wel beter samenwerken, want
daardoor kunnen we het model behouden en verstevigen.
Nee, we hebben nog geen tunnels gegraven tussen het Westeinde en de Vijzelgracht – dat zou
de Noord-Zuidlijn alleen maar verder vertragen….- maar we zien en horen veel meer van
elkaar.
In maart hebben we met de toen vrijwel nieuwe directie van DNB en het vernieuwde bestuur
van de AFM een dag samen op de hei doorgebracht om elkaar beter te leren kennen.
Ook is er ieder kwartaal een Bestuurlijk Overleg over allerhande lopende zaken, en eet ‘onze’
President elk kwartaal met ‘jullie’ Voorzitter. Binnenkort gaan we zelfs echt ‘gluren’ bij de
buren: dan woon ik, samen met mijn collega’s Elderson en Sijbrand een bestuursvergadering
van de AFM bij. Dat klinkt allemaal niet zo groots, maar in onze samenwerking is het nieuw
en daarom zeer de moeite waard. Maar daar laten we het niet bij.
We hebben vorig jaar ook een werkgroep in het leven geroepen: de werkgroep Intensivering
Samenwerking, door sommigen ook wel ‘Twins’ genoemd. Die intensivering is niet alleen
bedoeld voor de toezichtafdelingen, maar ook breder, voor de ondersteunende afdelingen.
Het uiteindelijke doel van de samenwerking is om effectiever op te treden richting
instellingen.
En door beter samen te werken kunnen we ook efficiencyvoordelen creëren, bijvoorbeeld
door gebruik te maken van elkaars kennis en kunde en er voor te zorgen dat we geen dubbele
dingen doen. Dat kan ook een effect hebben op het externe optreden van DNB en de AFM:
gezamenlijk als het kan, apart als het moet. Een goed voorbeeld is het pensioendossier.
Als DNB weet dat een pensioenfonds mogelijk moet korten, moet de AFM dat ook weten.
Zo kunnen zij zorgen voor een betere informatievoorziening voor de deelnemers.
Heel praktisch: om de samenwerking te ondersteunen bouwen we aan één informatieschil
rond DNB en de AFM. Zo veel mogelijk vrije informatie-uitwisseling zorgt ervoor dat we
onze rollen nóg beter kunnen invullen. Dat betekent dat we van jullie, van de medewerkers
vragen om zoveel mogelijk kennis te delen.
Voortaan is niet het aanbod de basis voor het delen van informatie, maar de vraag.
Daar zitten natuurlijk een aantal wettelijke haken en ogen aan, maar daar gaan we – als het
nodig is samen met de wetgever – oplossingen voor zoeken.
Ook willen we graag uiteindelijk één website voor consumenten ontwikkelen.

Beste mensen,

Samenwerken is hard werk. Dat weten we allemaal. Zeker als organisaties – op het eerste oog
– zo verschillen als DNB en de AFM. Op het eerste oog, zeg ik.
Want ik denk – ik hoop – dat het in de praktijk allemaal wel mee zal vallen. Natuurlijk zijn er
leeftijdverschillen, organisatieverschillen en cultuurverschillen.
Maar ik ben er van overtuigd dat we langzaam maar zeker naar elkaar toe zullen groeien, al
was het alleen maar omdat jullie, de medewerkers van de AFM, toch ook echt ouder zullen
worden….

Maar ik hoop dat het samenwerken ook leuk zal zijn. Ik ben al blij met de heidagen, met de
werkgroep om samenwerking te intensiveren op alle terreinen, en met de uitnodiging om hier
vandaag te mogen spreken. We kunnen vast nog veel meer doen om elkaar beter te leren
kennen. Wat dachten jullie van snuffelstages over en weer? Of van een gezellige Burendag
waar we niet apart maar samen tai-tji-en en naar Willem Vermeend luisteren.
Dat schept zeker een band. …

En waar we zullen uitkomen? Daar gaf Dale Cooper een prachtig antwoord op.
Wie dat was? Tja, ik denk dat dit een typisch voorbeeld is van de generatiekloof tussen DNB
en de AFM. Bij Twin Peaks denken de meeste Nederlanders – zeker die ouder zijn dan veertig
– aan iets heel anders dan aan een toezichtmodel. Zij denken dan aan een Amerikaanse tv-
serie en aan Dale Cooper, een FBI-agent die in het plaatsje Twin Peaks de moord op een
tiener op moet lossen. Dat gaat gepaard met veel koppen koffie en punten kersentaart.
En veel ‘diepe’ teksten. Zoals deze: “I have no idea where this will lead us, but I have a
definite feeling it will be a place both wonderful and strange.”