Het is het oliemarkt-equivalent van een bekende filmslogan uit Hollywood: "Nét toen je dacht dat het veilig was om terug te gaan in het water...."
Die promo was voor de klassieker Jaws 2 uit 1978, die vertelt over de terugkeer van een mens-etende grote witte haai. De angst van maandag in de oliemarkt wees op een ander roofdier: een Amerikaanse president die weer eens een rally in olieprijzen weet te doden zoals hij een paar maanden geleden had gedaan.
Tijdens de voorbereidingen voor belangrijke gesprekken met de leider van Noord-Korea vond Trump een gaatje in zijn agenda om op maandag te tweeten dat de olieprijzen te hoog waren en dat de OPEC zich zou moeten inzetten om de prijs lager te krijgen.
Het resultaat: een daling van meer dan 3 procent in zowel de in New York verhandelde West Texas Intermediate als de Londense Brentolie. De duik maakte een einde aan de brede rally van de afgelopen twee weken, waardoor Brent achterbleef met het scherpste eendagsverlies in twee maanden.
Voor degenen die nog niet bekend zijn met het verhaal van Trumps tweets en de olieprijs, zijn hier de feiten:
Trump stelde vorig jaar met zijn tweets een onofficiële campagne van het Witte Huis tegen dure olie in werking. Hij reageerde daarmee op de toenmalige hoge olieprijzen. De vrees voor tekorten, vanwege Amerikaanse sancties op Iraanse olie-uitvoer en productiebeperkingen door de OPEC en Rusland, dreef WTI tot bijna $77 per vat en Brent tot boven de $86.
Trump maakte zich zorgen over het kwetsbare economische herstel van de V.S. en het effect van hoge pompprijzen op de tussentijdse verkiezingen van november 2018. De OPEC+ alliantie besloot daarop om haar eerder geplande productiebeperkingen op te schorten en haar levering van olie uit te breiden om zo de Amerikaanse president te kalmeren.
Vlak nadat de productieverminderingen gestopt waren, gaf de president echter onverwacht toestemming om af te zien van de Iraanse exportsancties. Hierdoor groeide de angst voor overtollige olievoorraden, met als gevolg dat WTI en Brent in de laatste drie maanden van het jaar zo’n 40% aan waarde verloren.
Een gefrustreerde OPEC+ besloot begin december om de productie vanaf januari opnieuw te verlagen. In combinatie met de nieuwe sancties van de Trump-regering tegen Venezolaanse olie, hebben deze maatregelen geleid tot een stijging van de ruwe olieprijzen met meer dan 20% in het begin van dit jaar.
De president presteerde het ondertussen om in al die tijd geen enkele tweet over olie te publiceren. Maar op maandag was hij er weer.
Trump waarschuwt OPEC - dit keer geholpen door anti-kartelwetten
Trumps meest recente salvo luidde als volgt:
Deze tweet was genoeg om zelfs de olieprijzen in de Aziatische handel van dinsdag laag te houden, terwijl handelaren en analisten nog verder debatteerden over de gevolgen op langere termijn van de nieuwe clinch tussen Trump en OPEC.
De president heeft dit keer namelijk een groter wapen in zijn strijd tegen de hoge prijzen: er lopen processen tegen producenten die samenzweren om productie te beknotten.
Een panel van het Amerikaanse congres keurde op 7 februari de No Oil Producing and Export Cartels Act (NOPEC) goed. Deze stelt het Ministerie van Justitie in staat om elke staat aan te spreken die "collectief of in combinatie met een buitenlandse staat" de productie of distributie van olie of aardgas probeert te beperken in een poging om "een prijs te bepalen of te handhaven" voor die goederen. De wet schiet recht in het hart van OPEC, dat in de afgelopen 60 jaar gecoördineerde leveringsbeperkingen heeft georganiseerd om de olieprijzen omhoog te laten gaan.
ANZ Bank zei in een onderzoeksnota dat de waarschuwing van Trump aan de OPEC "dit keer meer gewicht in de schaal legt, omdat Amerikaanse wetgevers een wetsvoorstel hebben laten herrijzen dat [OPEC] onderwerpt aan antitrustwetten."
Opnieuw Iraanse sanctievrijstellingen?
John Kilduff van energiehedgefonds Again Capital noemt een ander potentieel besluit van Trump, dat OPEC minstens zo verontrustend zou kunnen vinden: een nieuwe ronde van sanctieontheffingen tegen Iran. Deze beslissing zou de markt kunnen doen overlopen van olie, alleen al omdat de productie van de V.S. wereldhoogten van 12 miljoen bpd aan het halen is.
Data over Iraanse tankers geven aan dat de ruwe olie-uitvoer van Iran in februari op 1,25 miljoen vaten per dag lag, nadat het in januari tussen de 1,1 en 1,3 miljoen bpd was. Dit is significant hoger dan de 1 miljoen bpd voorspeld door de markt.
Kilduff gaf de volgende uitleg aan CNBC:
"Wanneer je tussen de regels van [Trumps tweet] leest, zijn de implicaties tweevoudig. Eerst moet je ervan uit gaan dat de Saoedi’s naar Trump zullen luisteren. In het verleden hebben ze dat gedaan.”
"Vervolgens moeten we aannemen dat er een nieuwe ronde van ontheffingen op de Iraanse sancties op de tafel ligt. Ik denk dat dat de secundaire implicatie is van die tweet."
De OPEC zelf heeft niet gereageerd op de laatste tweet van Trump.
Toen het kartel in december aankondigde dat de productie opnieuw werd verlaagd om de prijzen te verhogen, gaf de Saoedische minister van Energie Khalid al-Falih de indruk dat Trump niet al te belangrijk was voor de groep:
"De president van de Verenigde Staten is slechts één van de vele personen die we in overweging moeten nemen bij de beslissing over de levering van olie."
OPEC laat zich niet pesten, zeggen sommigen
Scott Shelton, energie-futuresbroker bij ICAP is een van degenen die denken dat de OPEC zich staande zal houden.
Dat de olieprijzen afgelopen maandag zo veel daalden door een tweet van Trump is “absoluut dwaas,” zegt Shelton. Tegelijkertijd gelooft hij dat de markt zich te veel heeft uitgerekt en dat ze moet corrigeren.
"Ik zou denken dat WTI weer onder $55 uitkomt, en dat er dan slechts één bullish inventarisrapport voor nodig is om de aankoop te stimuleren en de daling te compenseren."
Phil Flynn van The Price Futures Group denkt eveneens dat OPEC zich niet opnieuw door Trump zal laten pesten.
"Het blijkt nergens uit dat OPEC de productie wil verhogen, aangezien ze hem hebben teruggebracht tot slechts 30,83 miljoen bpd in januari, een dieptepunt over vier jaar. President Trump kan tweeten wat hij wil, maar hij heeft weinig opties om het kartel zover te krijgen dat het zijn productiebeleid verandert."