Wie breekt er het eerst

September maakt zijn faam waar

De maand september lijkt voor beleggers de slechtste maand van dit jaar te worden. Niets nieuws want september geldt historisch als de minste beursmaand van het jaar. De Amerikaanse centrale bank is de voornaamste boosdoener. De recente boodschap van de Federal Reserve dat de rente waarschijnlijk langer hoog zal blijven dan de markten hadden ingeprijsd heeft beleggers onaangenaam getroffen.

De stier wankelt

Van de indrukwekkende bullmarket van dit jaar lijkt weinig meer over. De AEX-index staat nog maar een schamele 4 procent hoger. De S&P 500-index doet het met een plus van 11 procent weliswaar beter, maar deze winst is te danken aan het gewicht van de Magnificent Seven in de index. De zeven grote technologiefondsen hebben voor een zeer groot deel aan deze performance bijgedragen. Corrigeren we de index voor hun zware gewicht dan staat de S&P 500 dit jaar zelfs niet eens meer op winst. De S&P 500 Equal Weight index – waarin alle 500 fondsen dezelfde weging hebben – staat inmiddels op een klein verlies. 

Hoogste rente in 16 jaar

De recente uitspraken van de centrale bank hebben de rente verder doen stijgen. Zo staat de rente op Amerikaanse 10-jaars staatsleningen inmiddels al boven de 4,60 procent. Zo hoog heeft deze rente sinds 2007 niet meer gestaan. Destijds belandde de economie in de beruchte Great Recession. Tijdens de kredietcrisis die er op volgde stortten de beurzen in en verloren banken wereldwijd veel van hun glans.

Inverse rentecurve

De rente op staatsobligaties met een looptijd van twee jaar staat op 5,15 procent. De rentecurve is daarmee diep invers. Dat is de rentecurve overigens al sinds juni vorig jaar. Een inverse rentecurve geldt doorgaans als een goede voorspeller van een recessie. Alle recessies werden in het verleden immers vooraf gegaan door een omgekeerde rentecurve. Het is overigens geen perfecte voorspeller, want niet alle omgekeerde rentecurves leidden tot een recessie. Er was in het verleden ook wel eens sprake van een vals signaal.

Het duurt maar

Het is in de geschiedenis slechts twee keer eerder voorgekomen dat de rentecurve meer dan 200 handelsdagen lang invers was. De eerste keer leidde dat tot een wereldwijde recessie begin jaren ’80. De tweede keer was – inderdaad – in 2007. Aan de vooravond van die beruchte kredietcrisis. Ondanks het feit dat de economie in de VS weinig tekenen lijkt te vertonen van enige krimp lijken beleggers toch nattigheid te voelen. De slechte maand september spreekt wat dat betreft voor zich.

Wat nu?

Wat kunnen beleggers verwachten van de laatste drie maanden van dit jaar? Ze hebben dit jaar hun strijd tegen de Federal Reserve met succes volgehouden. Beleggers sloegen het aloude beursmotto “Do Not Fight The Fed” schouderophalend in de wind. De Federal Reserve heeft bij monde van voorzitter Jerome Powell echter steeds weer laten blijken dat de strijd tegen de inflatie nog niet gestreden is. En het moet gezegd, ook de centrale bankiers bleken tot op heden standvastig. Zo is de Federal Reserve zijn balans al 19 maanden op rij aan het afbouwen. Inmiddels is de enorme positie in obligaties al met ruim 1000 miljard dollar gereduceerd. En de rente is van nul gestegen naar ruim 5 procent.

De markt beweegt naar de Fed toe

Wie had vooraf gedacht dat de centrale bank het zo lang vol zou houden? Beleggers hebben daar steeds hun twijfels over gehad. Die twijfel begint echter langzaam maar zeker te verdwijnen. Zo prijst de markt nog een renteverhoging met een kwart procent in voor dit jaar. En een renteverlaging? Die lijkt er voorlopig nog niet te komen.

Tot hoever gaat de Fed?

Durft de centrale bank door te gaan tot er iets breekt? Een voortdurend oplopende rente doet zowel de economie als de beurs weinig goed. Denk ook aan de steeds verder uitdijende staatsschuld in de VS. De zachte landing zou dan wel eens een illusie kunnen blijken. Die langverwachte recessie zou er in 2024 alsnog kunnen komen. Zo ver is het echter nog niet. Komend jaar is namelijk een verkiezingsjaar. De regering-Biden en de centrale bank zullen een dergelijk doemscenario in een verkiezingsjaar niet graag riskeren.  Stimulerend beleid uit fiscale of monetaire hoek is zeker niet uitgesloten.