Een slecht jaar
Sinds de jaarwisseling zit de rente in een opwaartse trend. Zo steeg de rente op 10-jaars Nederlandse staatsobligaties van 2,35 naar 2,83 procent. In de VS liep de rente op 10-jaars staatsobligaties op van 3,87 naar 4,39 procent. Stijgende rentes duiden op dalende koersen voor obligaties. En inderdaad, 2024 is tot op heden verliesgevend voor obligatiebeleggers. Zo staat ’s werelds grootste obligatie-ETF – iShares 20+ Year Treasury Bond ETF – dit jaar op een verlies van 7,15 procent. Deze ETF investeert in langlopende Amerikaanse staatsobligaties. De ETF heeft momenteel 46 miljard dollar onder beheer.
Obligatiebeleggers staan op verlies
Dit is niet het jaar voor obligaties. Dat kan gebeuren. De rente loopt op nu de markt steeds minder rekening houdt met een renteverlaging door de Federal Reserve. Het is alleen niet voor het eerst dat obligatiebeleggers geld verliezen. Over de afgelopen 2 jaar bedroeg het verlies op 10-jaars Treasuries 7,6 procent gemiddeld per jaar. Over de afgelopen 5 jaar was het verlies gemiddeld 4,2 procent per jaar. We moeten tot tien jaar teruggaan om op een positief rendement uit te komen. Een schamele 0,4 procent gemiddeld per jaar. “Is dit alles?”, zou Doe Maar gezongen kunnen hebben.
Negatief reëel rendement
De inflatie in de VS was over deze periode gemiddeld 2,7 procent per jaar. Van een investering van 1000 dollar was na tien jaar in reële termen slechts 728 dollar over. Obligaties een veilige belegging? Dat wordt beweerd in de gangbare economische theorie. Wellicht niet zo vreemd. Begin jaren ’80 van de vorige eeuw bereikte de rente op 10-jaars Treasuries een historische piek van 15 procent. De Federal Reserve trapte ongenadig hard op de rem om de toenmalige gierende inflatie de kop in te drukken.
Duikvlucht
Vanaf dat moment begon de rente aan een duikvlucht die decennia zou aanhouden. Tot in het coronajaar 2020 om precies te zijn. Toen bereikte de 10-jaars rente in de VS een bodem van 0,50 procent. Een daling van 15 naar 0,50 procent in een periode van bijna 40 jaar. Obligatiebeleggers beleefden vele uitstekende jaren. En dat met een risicovrije belegging. Treasuries zijn de grootste en meest liquide markt ter wereld en gelden als de basis voor alle andere beleggingen.
Er kon weinig fout gaan
Begin dit jaar was de consensus dat het een uitstekend moment was om in obligaties te stappen. Het rendement op 10-jaars Treasuries had vorig jaar immers zelfs even de 5 procent aangetikt. Met een afnemende inflatie en een economische groeivertraging leek het een no-brainer. Zo leek het. Hoe anders kon het lopen.
Overheden vervallen in oude fout
Overheden lijken ondertussen weer in de oude fouten te vervallen. Erg ambitieuze uitgaven stapelen zich op zonder dat daar dekking van hogere belastingen tegenover staat. Dat zou kiezers immers maar tegen het hoofd stoten. En politici willen wel graag herkozen worden. In een wereld gekenmerkt door toenemende polarisatie, uitdijende staatschulden, geopolitieke spanningen en deglobalisering wordt het steeds moeilijker de begrotingstekorten in toom te houden.
Onafhankelijkheid centrale banken onder druk
De onafhankelijkheid van centrale banken komt steeds verder onder druk te staan. Waar deze instellingen vooral bedoeld waren om de valuta waardevast te houden lijken ze steeds vaker een instrument van geldverkwistende politici te worden. We leven in het tijdperk van fiscale dominantie. Monetair beleid wordt ondergeschikt gemaakt aan vooruitstrevende overheidsplannen.
Inflatie smelt schulden weg
Hoe reduceer je een staatsschuld? De belastingen kunnen worden verhoogd. De kans daarop lijkt nihil. Dat kost kiezers. Uitgaven kunnen gekortwiekt worden. Misschien hier en daar een beetje, maar veel zal het niet worden. Aantrekkende economische groei kan schulden verlichten, zolang de groei hoger is dan de rentelast. Met de uitdijende omvang van die rentelast wordt de kans daarop steeds kleiner. Tenslotte biedt inflatie een helpende hand. Door prijsstijgingen verdwijnen schulden vanzelf.
De minst pijnlijke oplossing
Dat laatste is de minst pijnlijke oplossing en om die reden de meest voor de hand liggende. Het is nu nog slechts de vraag hoelang centrale banken krampachtig blijven vasthouden aan die in steen gebeitelde 2 procent inflatiedoelstelling. Centrale bankiers dreigen gaandeweg minder onafhankelijk te gaan worden. Zo is de ECB in de loop der jaren steeds politieker geworden en met een nieuwe president in de VS op komst staat ook in de VS de onafhankelijkheid op de tocht.
Obligaties veilig?
Op korte termijn kunnen centrale banken de rente best nog wat verlagen. Maar de historisch lage rentes van enkele jaren geleden gaan we waarschijnlijk nooit meer terugzien. Een belegging in obligaties kan incidenteel nog wel eens een goed jaar opleveren, maar het komend decennium zal niet het gouden tijdperk van obligaties worden. Obligaties veilig?