De Turkse lira (EUR/TRY) veerde dinsdag op van zijn recorddiepte op maandag, maar de crisis is nog lang niet voorbij. USD/TRY is meer dan 40% afgegleden sinds het begin van het jaar en de Turkse crisis treft naast de euro ook valuta van opkomende economieën. De Turkse valuta wist in de handel op dinsdag op te klimmen tot 6,5 lira per dollar, na maandag de 7,13 te hebben geraakt. Ook op woensdag herstelde de munt enigszins.
De centrale bank van Turkije reageerde uiteindelijk op de crisis en verschafte liquiditeit via een rentevoet hoger dan de traditionele reporente over één week. De centrale bank tracht te voorkomen dat de referentie-reporente boven de huidige 17,75% stijgt, in overeenstemming met de aversie van president Tayyip Erdogan voor hoge rentetarieven. In plaats daarvan biedt het liquiditeit tegen de overnight rente van 19,25%. De centrale bank versoepelde ook de reserveverplichtingen, waardoor 10 miljard lira ($ 6 miljard) en $ 3 miljard aan liquiditeit in goud vrijkwam.
De effecten van de dramatische val van de Turkse munt zijn echter tot ver buiten de grenzen van het land voelbaar. Vooral de Indiase roepie (EUR/INR) en de Zuid-Afrikaanse rand (EUR/ZAR) zijn getroffen nu beleggers de valuta van opkomende markten ontvluchten. Zelfs de euro is getroffen door de blootstelling van Europese banken aan Turkse kredietnemers, die nu veel moeilijker hun leningen in vreemde valuta terug kunnen betalen. De Turkse bedrijfsschuld bedraagt 70% van het bbp, waarbij het aandeel in buitenlandse valuta 35% bedraagt.
Deze week viel de euro uit het handelsbereik van $1,15 tot $ 1,18 en tipte dinsdag $1,147 aan. Spaanse, Franse en Italiaanse banken zijn allemaal voor miljarden dollars blootgesteld.
Onafhankelijkheid centrale bank in twijfel getrokken
Een belangrijk punt voor beleggers is in hoeverre de Turkse centrale bank een onafhankelijke opstelling kan behouden. De herverkiezing van Erdogan in juni - die hem uitgebreide nieuwe bevoegdheden verschafte - heeft zijn autoritaire tendensen versterkt, waaronder zijn wens om het monetaire beleid te beheersen. De centrale bank staat voor een moeilijke balanceeract tussen verdere interventie van de president en het kritische oog van buitenlandse investeerders.
De Duitse bondskanselier Angela Merkel drong er deze week bij Erdogan op aan om de onafhankelijkheid van de centrale bank te respecteren. Haar stem weegt zwaar, niet alleen omdat ze beschouwd wordt als de politieke leider van Europa, maar ook vanwege het grote Turkse bevolkingsaandeel in Duitsland en de nauwe banden op het gebied van handel en investeringen tussen beide landen.
De Turkse president heeft bondgenoten als Merkel nodig in zijn huidige geschil met de Amerikaanse president Donald Trump over de detentie van een Amerikaanse predikant in Turkije. Trump heeft strafheffingen op Turks staal en aluminum opgelegd, ogenschijnlijk als reactie op de val van de valuta maar zonder twijfel ook met een politieke ondertoon.
Inflatie onder de aandacht
Beleggers volgen de Turkse inflatie - die nu boven de 15% uitkomt – aandachtig en wachten tot de centrale bank de rente verhoogt om de oververhitte economie te vertragen. Erdogan wil echter het monetaire stimuleringsbeleid behouden om de groei te bevorderen. In tussentijd heeft Turkije een enorm tekort op de lopende rekening en nemen de financieringskosten van de schuld toe.
Onder invloed van het politieke geschil met de VS lijkt het dus van kwaad tot erger te worden met de Turkse economie. Zolang de handen van de centrale bank in de rentekwestie gebonden zijn, zal deze niet in staat zijn de enige maatregel waar buitenlandse beleggers op wachten uit te voeren.
Tegelijkertijd moeten Trump en Erdogan een uitweg zien te vinden uit de impasse waarin ze zich bevinden en hun gezicht redden met een oppervlakkig soort verzoening. Het is de strategie die Trump gebruikte met Noord-Korea en hem opnieuw van pas kan komen met NAVO-bondgenoot Turkije.