Sinds het begin van het derde kwartaal zijn de olieprijzen met een flinke opmars bezig. Er kwam de afgelopen maanden al zo’n 25 à 30 procent bij. Het liet de aandelenkoersen van de oliemajors niet onberoerd. De aandelen van Shell (AS:SHEL) bijvoorbeeld, stegen gedurende dit kwartaal met bijna 10 procent tot de hoogste koers sinds mei 2018. De hogere olieprijzen zullen waarschijnlijk tot positieve winstwaarschuwingen leiden voorafgaand aan de derdekwartaalcijfers. Deze week kwam al een dergelijke melding van de grootste biobrandstoffenproducent ter wereld, het Finse Neste. Het bedrijf verwacht in het derde kwartaal een ‘significant’ hogere raffinagemarge te behalen in plaats van de ‘licht hogere’ raffinagemarge waar men eerder van uitging.
De hogere olieprijzen hebben diverse oorzaken. Al langer investeren oliemaatschappijen minder in de winning van olie. Het aantal dollars dat wordt gestoken in het vinden en oppompen van olie is tegenwoordig de helft van dat van 10 jaar geleden. Daarmee neemt het aanbod af. China is de grootste olieverbruiker ter wereld maar de Chinese economie is nog steeds aan het tobben. Het Chinese olieverbruik is dus lager dan wat het zou kunnen zijn. Desondanks is de Chinese vraag naar olie dit jaar flink toegenomen. Het International Energy Agency (IEA) verwacht dat 75 procent van de extra vraag naar olie dit jaar uit China komt. De Chinese overheid maakte de afgelopen weken diverse nieuwe stimuleringsmaatregelen bekend om de economie aan de gang te krijgen. Tot op heden hadden deze nog niet zoveel effect, maar toch steeg de olieprijs een klein beetje bij het bekendmaken van elke maatregel. Beleggers gaan er blijkbaar vanuit dat de stimuleringen ooit wel zullen helpen en het dan losgaat met de vraag naar olie.
Wat de olieprijzen ook positief beïnvloedt, is het voornemen van Saudi-Arabië om de vrijwillig verminderde olieproductie met 1 miljoen vaten per dag dit hele jaar vol te houden. Deze maatregel werd begin dit kwartaal ingevoerd, het is dan ook niet geheel toevallig dat de olieprijzen begin juli aan hun stijging begonnen. Dankzij de binnen OPEC+ afgesproken productiebeperkingen (inclusief de vrijwillige extra beperkingen van Saudi-Arabië en Rusland) is het aanbod van olie op de wereldmarkt met 2,5 miljoen vaten per dag afgenomen, zo schat het IEA. Maar niet-OPEC leden sprongen in de ontstane ruimte om te profiteren van de opgelopen olieprijzen. Vooral de Verenigde Staten (schalieolie) en Brazilië voerden de productie op. Het levert een groei van het aanbod op van zo’n 1,6 miljoen vaten per dag volgens OPEC. IEA houdt het op een extra van 1,9 miljoen vaten per dag van niet-OPEC leden. Het deerde de olieprijzen niet. Deze stegen gewoon door omdat er, volgens het IEA, in het vierde kwartaal nog steeds 1,1 miljoen vaten per dag meer gevraagd zullen worden dan wat er te verkrijgen is. Afgelopen dinsdag maakte OPEC bekend dat de olievraag dit jaar met 2,4 miljoen vaten per dag zal stijgen en in 2024 met 2,2 miljoen vaten per dag. Desondanks zal OPEC+ het aanbod van olie niet verruimen, zij verwelkomen de hogere prijzen. De verwachting van analisten is dat de olieprijs, vanwege de hierboven beschreven oorzaken, begin 2024 door de honderd dollar per vat zal schieten. Een prijsniveau dat we ongeveer een jaar geleden voor het laatst zagen.
Slecht nieuws voor centrale bankiers
De hogere olieprijzen zijn natuurlijk slecht nieuws voor de centrale bankiers die proberen de inflatie naar beneden te krijgen. Maar OPEC+ heeft hier duidelijk geen boodschap aan. Een bevestiging dat de olieprijzen (weer) doorwerken in het algemene prijsniveau, kregen we gisteren in de Verenigde Staten waar de inflatiecijfers over augustus bekend werden gemaakt. De inflatie is in augustus verder toegenomen. Waar de prijzen vorige maand nog met 0,2 procent stegen ten opzichte van de maand ervoor, was dit nu 0,6 procent. Het is de grootste toename sinds juni 2022 en voor ongeveer de helft te wijten aan de hogere benzineprijzen. Op jaarbasis bedroeg het gestegen prijsniveau 3,7 procent waar dit een maand eerder nog 3,2 procent was.
Dit zullen de leden van het beleidscomité van de ECB ook gezien hebben, al kijkt men vooral naar de ontwikkeling van de kerninflatie. Hier maken de olie- en voedselprijzen geen deel van uit. Toch zal, mede dankzij de hogere prijzen voor energie, de Europese rente waarschijnlijk vandaag, of anders volgende maand, nog eenmaal verhoogd worden. Wanneer u dit leest, zal Christine Lagarde inmiddels bekend hebben gemaakt wat het besluit is geworden. Handelaren schatten gisteren de kans op een verhoging op 70 procent waar dit eerder deze week nog 20 procent was.