Energietransitie
Steeds meer landen streven er naar de uitstoot van broeikasgas naar netto nul te brengen. Hiervoor is een wereldwijde energietransitie nodig. De afhankelijkheid van fossiele brandstoffen als olie, aardgas en steenkool zou moeten plaatsmaken voor een wereld gebaseerd op schone energie. Een economie gekenmerkt door windturbines, zonnepanelen en elektrische voertuigen. Volgens ingewijden zal het klimaatrisico de financiële wereld ingrijpend veranderen en ertoe leiden dat vermogens fundamenteel anders belegd gaan worden.
Strategische aardmetalen
Mogelijk, maar het is echter de vraag of dat overeenkomstig de bedoelingen van de lobbyisten van een groene economie zal gebeuren. De nagestreefde energietransitie is namelijk onmogelijk zonder de mijnbouw van strategische aardmetalen. Zonder deze metalen kunnen er geen mobiele telefoons, laptops, iPads, zonnepanelen, windmolens en elektrische auto’s geproduceerd worden. En, in een tijd van oorlog misschien nog wel belangrijker, is de productie van modern wapentuig niet mogelijk.
China in plaats van Rusland
We willen niet alleen een economie vrij van fossiele brandstoffen, maar ook onze afhankelijkheid van diverse schurkenstaten verminderen. Aardgas uit Rusland heeft ons behoorlijk met de neus op de feiten gedrukt. Een grootschalige energietransitie dreigt echter de ene afhankelijkheid in te ruilen voor een andere. Momenteel controleert uitgerekend China de productie van 95 procent van de zogenaamde vreemde aardmetalen in de wereld. Ben je verlost van Rusland, krijg je er China voor in de plaats.
BANANA in plaats van NIMBY
De mijnbouw van deze metalen vindt overwegend in China of door China gecontroleerde landen plaats. Dat is niet zonder reden. De mijnbouw is sterk milieuvervuilend, om niet te zeggen milieuverwoestend. Bovendien zijn de werkomstandigheden op zijn zachtst gezegd niet helemaal conform de arbowet. Met andere woorden, om onze schone economie gebaseerd op moderne technologie mogelijk te maken moet elders in de wereld een stevige prijs betaald worden. In het “schone” westen wil men deze vorm van mijnbouw niet. Not In My Backyard (NIMBY) heeft inmiddels plaats gemaakt voor Build Absolutely Nothing Anytime Near Anybody (BANANA).
The Rare Metals War
In zijn boek “ The Rare Metals War: The Dark Side of Clean Energy and Digital Technologies” beschrijft de onderzoeksjournalist Guillaume Pitron wat de schokkende gevolgen kunnen zijn van een grootschalige energietransitie. Het aantal benodigde windturbines om netto nul uitstoot in 2050 te realiseren zal een herculeaanse mijnbouw inspanning vergen van naar schatting 3200 miljoen ton staal, 310 miljoen ton aluminium en 40 miljoen ton koper. Voor windturbines zijn meer grondstoffen nodig dan ooit het geval is geweest dan voor welke technologische ontwikkeling dan ook.
Energie-intensief
Bovendien is mijnbouw van vreemde aardmetalen erg energie-intensief. Konden er vroeger met één vat olie 100 vaten geproduceerd worden, tegenwoordig nog maar 35. Datzelfde geldt voor vreemde aardmetalen. De benodigde graafmachines verbruiken bijvoorbeeld enorme hoeveelheden diesel. “Schoon” blijkt niet zo schoon. Een elektrische auto rijdt weliswaar schoon, maar legt een vijf keer zo groot beslag op het milieu als een benzineauto. Leuk, dat elektrisch rijden in onze binnensteden, maar in Congo en Mongolië worden het milieu en de arbeidsomstandigheden er niet beter op. Een vorm van neokolonialisme?
Heel veel metaal
Voor zonne- en windenergie samen zullen we 15 keer zo veel beton, 90 keer zo veel aluminium en 50 keer zo veel ijzererts, koper en glas verbruiken dan er ooit nodig was voor fossiele brandstoffen of kernenergie. Naar schatting moet de wereldwijde mijnbouw productie zo’n 10 keer groter worden dan nu het geval is. De overgang naar een fossielvrije wereld zou onze economieën volledig op hun kop kunnen zetten, tot grote sociale onrust kunnen leiden en uiteindelijk een bedreiging kunnen vormen voor onze democratie.
Metalenrally
Wat kunnen beleggers hier mee? We zijn sinds de pandemie gewend geraakt aan schaarste van veel grondstoffen. Dat zou wel eens kunnen verbleken bij wat ons het komende decennium te wachten staat. De vraag naar koper, ijzererts, lithium en aardmetalen kan gaan exploderen. Grondstoffen zijn weliswaar gestegen de laatste jaren, maar in verhouding tot papieren assets nog steeds goedkoop. In 2008 maakten mijnbouw- en energie aandelen 20 procent uit van de S&P 500, nu is dat maar 5 procent. Ligt er een lange bullmarket in metalen voor ons? Een naderende recessie zou een belegging in deze sector kunnen ontmoedigen. Het aantrekkelijke dividendrendement van veel mijnbouwaandelen maakt echter veel goed. Het maakt het eventuele wachten op zo’n rally lonend.