Het Europees Monetaire Instituut (EMI) speelde een centrale rol in de voorbereiding op de komst van de euro. Op 1 juni 1998 werd de Europese Centrale Bank (ECB) opgericht om het EMI te vervangen. De digitale euro zag per 1 januari 1999 het levenslicht. De belangrijkste taak van de ECB is het handhaven van prijsstabiliteit. Dit is namelijk de beste manier om economische groei en werkgelegenheid te bevorderen. Het monetaire beleid is erop gericht om te streven naar een jaarlijkse inflatie van 2 procent op middellange termijn. Met deze doelstelling beoogt de centrale bank een gestage economische groei en toenemende welvaart van de Europeanen te bereiken.
Jarenlang heeft de ECB gevochten tegen economische crises en deflatie. De huidige strijd van de centrale bank is op dit moment van een andere orde. De inflatie in de eurozone kwam in augustus uit op een recordniveau van 9,1 procent op jaarbasis. De enorme daling van de koopkracht zorgt voor een collectieve verarming van de Europeanen en raakt de mensen met lage inkomens het hardst.
Om sociale onrust te voorkomen moeten de overheden de meest kwetsbare burgers helpen om de winter door te komen.
Ook de monetaire beleidsbepalers zullen er alles aan doen om de inflatie terug te dringen. In reactie op de torenhoge inflatie heeft de ECB gisteren een historische rentestap genomen. Voor het eerst sinds de oprichting heeft de centrale bank de belangrijkste rentes met 75 basispunten verhoogd. Dit betekent dat de beleidsrente is verhoogd naar 1,25 procent. Voorzitter van de ECB, Christine Lagarde, gaf aan dat de huidige inflatie boven de verwachtingen van de beleidsmakers ligt en derhalve ver verwijderd is van de inflatiedoelstelling. Het is niet ondenkbaar dat er verdere omvangrijke renteverhogingen nodig zijn om de inflatie te beteugelen. Lagarde gaf geen indicatie over de hoogte van de ‘neutrale rente’ waarbij de economie niet meer wordt gestimuleerd noch wordt afgeremd. De hoogte van de volgende rentestap zal afhangen van de ontwikkeling van macro-economische data.
Economische vooruitzichten
In het basisscenario wat betreft de economische groeiverwachtingen voorziet de ECB geen recessie. Voor volgend jaar wordt er zelfs een bescheiden groei van 0,9 procent verwacht. Hierbij is geen rekening gehouden met mogelijke energietekorten in Europa aankomende winterperiode. Mocht er wel sprake zijn van energietekorten, als Rusland de gaskraan dichthoudt, dan houden de beleidsbepalers rekening met een economische krimp in de eurozone van 0,9 procent in 2023.
Eerder deze week bleek uit de definitieve cijfers van het Europese statistiekbureau Eurostat dat de economie van de eurozone in het afgelopen kwartaal sterker is gegroeid dan eerder gedacht. Voorlopige ramingen gingen uit van 0,6 procent groei op kwartaalbasis. Het definitieve groeipercentage is vastgesteld op 0,8 procent. In het eerste kwartaal van dit jaar groeide de economie van de eurozone met 0,7 procent. Dit betekent dat er het afgelopen halfjaar sprake is geweest van een bescheiden economische groei in de eurozone. Of er in de tweede helft van dit jaar ook sprake zal zijn van een bescheiden economische groei valt te betwijfelen. Economen houden rekening met economische groeivertraging als gevolg van de dalende koopkracht van consumenten en de toenemende moeite van bedrijven om de gestegen inputkosten door te berekenen in de afzetprijzen. De ontwikkelingen van de olie- en gasprijzen zullen de komende maanden door de beleggers met argusogen gevolgd worden.