Rally in de knop gebroken
De eerste week van de maand oktober leek aanvankelijk te breken met de neergaande trend op de beurzen. Na een correctie van bijna 10 procent sinds de top van juli liep de AEX de eerste dagen van deze maand weer op. Zelfs een brute aanval in het Midden-Oosten kon de nieuwe rally niet afremmen. Vier dagen na de aanslag bereikte de index echter een voorlopige piek op 741 punten. Vanaf dat moment begon de beer weer te grommen. Gisteren zakte de AEX toch weer naar 716 punten.
Een licht ontvlambare cocktail
Was de net ingezette rally een dead cat bounce? Hebben de beren het gelijk aan hun zijde met de redenering dat aandelen nog steeds veel te duur zijn? Doet de snelle rentestijging alle verdere hoop op een mogelijke eindejaarsrally vervliegen? Met andere woorden, is er reden voor paniek bij beleggers? Een militair conflict in een politiek uiterst explosieve regio en een in korte tijd sterk opgelopen rente in een wereld gewend geraakt aan goedkoop geld. Dat lijkt een zeer ontvlambare cocktail die de beurzen wel eens zwaar op de maag kan komen te liggen.
Forse rentestijging
De stijging van de rente op 10-jaars staatsleningen doet beleggers huiveren. In drie maanden tijd liep deze in de VS op van 3,75 naar ruim 5 procent. De inverse rentecurve dreigt zelfs weer vlak te gaan worden. Het financiële speelveld is in korte tijd drastisch veranderd. TINA is dood. Beleggers hebben weer een alternatief. Obligaties bieden weer rendementen die de moeite waard zijn. Spaarders kunnen in de VS meer dan 5 procent ontvangen. Bedrijfswinsten moeten tegen een aanmerkelijk hogere rente verdisconteerd worden, wat de actuele beurswaarde geen goed doet. Herfinanciering van bestaande schulden wordt een stuk duurder.
Een samenloop van omstandigheden
De plotse rentestijging was het gevolg van een samenloop van omstandigheden. Ten eerste liet de Amerikaanse centrale bank weten dat de rente nog langere tijd op het huidige niveau gehandhaafd dient te blijven. Zelfs nog een verhoging is niet uitgesloten. Daarnaast blijft de economische groei van de VS maar verrassen. De Federal Reserve van Atlanta verwacht zelfs een groei van het BNP van 5,4 procent over het derde kwartaal. Maar belangrijker nog blijkt de enorme financieringsbehoefte van de staat. De Amerikaanse overheid leent enorme bedragen op de kapitaalmarkt om het gat op de begroting te dichten. De nieuwe obligatie emissies buitelen over elkaar heen. Dat op een moment dat belangrijke kopers zich afzijdig houden.
Veel aanbod, minder vraag
Een enorm aanbod van staatsobligaties overspoelt de markt terwijl grote kopers als de Federal Reserve zich juist afzijdig houden. Ook de centrale banken van China en Japan hebben even wat anders aan hun hoofd. Net als de commerciële banken. Andere beleggers zoals particulieren, beleggingsfondsen, pensioenfondsen en verzekeraars willen wel maar tegen een hogere rentevergoeding. Die stijgt dus.
Overdrijft de markt niet een beetje?
Maar overdrijft de markt niet een beetje? De te hoge inflatie wordt sterk beïnvloedt door de kosten van huisvesting. Die werken met een zekere vertraging door. Op zeker moment zal de inflatie waarschijnlijk verder afnemen. Zo wijzen de inflatieverwachtingen al langere tijd op een inflatie van rond de 2,5 procent. Is een rente van 5 procent dan niet wat veel?
Terug naar het gemiddelde
En de economische groei zou dit kwartaal wel eens zijn hoogtepunt bereikt kunnen hebben. Wanneer deze afkoelt zullen beleggers hun weg naar de prima renderende staatsleningen weten te vinden. Het kan de rente weer enigszins doen dalen, wellicht naar een procent of 4,5. Dat is het gemiddelde over de afgelopen 30 jaar.
Evenwicht
Hoe het conflict in het Midden-Oosten gaat aflopen weet niemand. Er lijken er echter weinig partijen te zijn die er belang bij hebben dat het wapengekletter verder escaleert. Geen van de grootmachten, ook China en Rusland niet. Het liefst houden ze de machtsbalans in het Midden-Oosten in evenwicht. Net als de meeste landen in de regio zelf overigens. Dat garandeert niets, maar het zou de lont misschien uit het kruitvat kunnen houden.
Oversold
De rente is sterk opgelopen, de centrale bankiers blijven havikachtig en er dreigt een gevaarlijk militair conflict. Redenen genoeg voor beleggers om terughoudend te zijn. De beurzen zijn veel van hun winst van dit jaar weer kwijtgeraakt. De markten zijn zwaar oversold. Dan is er maar een klein lichtpuntje nodig om de markten weer in beweging te krijgen. Omhoog wel te verstaan.