Europese ambitie stuit op een weerbarstige werkelijkheid

Het ambitieniveau van Europa is hoog, heel hoog. Dit deel van de wereld moet tegen 2050 CO2-neutraal zijn. En passant willen we onze afhankelijkheid van Russische energie verminderen en liefst de wereld uit helpen. Tenslotte wil Europa versneld overschakelen op renewables.

Er dreigt echter een enorme kloof te groeien tussen ambitie en de hardnekkige dagelijkse werkelijkheid. Er zijn nogal wat beren op de weg te ontwaren. Om maar eens wat te noemen. Om haar clean energy ambitie te verwezenlijk zal Europa tegen 2050 35X meer lithium nodig hebben en misschien wel 26X zoveel rara earths dan nu het geval is. En dan hebben we het even niet over grondstoffen als koper en nikkel.

Zoals de zaken er nu voor staan krijgt de wereld over pakweg 15 jaar te maken met een gebrek aan allerlei metalen. Dat tekort is deels te wijten aan achterblijvende investeringen in de mijnbouw en deels aan een sterk groeiende concurrentie. Steeds meer landen hebben die metalen nodig om ook CO2 neutraal te worden.

Europa kan een driesporenbeleid uitstippelen. De eerste is om te investeren in nieuwe mijnen. Dat klinkt gemakkelijker dan het is. De lokale bevolking wil nog wel eens mordicus tegen zijn. Het tweede spoor is het bouwen van nieuwe raffinaderijen om ertsen te verwerken. Ook dat klinkt logisch, behalve als je kijkt naar de sterk gestegen energiekosten. Nu al is een deel van de capaciteit voor aluminium en zink vanwege de hoge energierekening stilgelegd.

Het derde spoor vraagt om investeringen in mijnbouwprojecten samen met betrouwbare partnerlanden. Die investeringen zijn bedoeld om de aanvoer van metalen over een lange periode zeker te stellen. In dit opzicht kan Europa nog heel veel leren van een land als China. dat land is al jaren doende de aanvoer van metalen, die het zelf niet heeft, veilig te stellen. Dat mag wat kosten.

Europa heeft echter de afgelopen decennia gemakzuchtig achterover geleund en bedrijven hebben alleen maar naar de aandeelhouderswaarde gekeken. De korte termijn zegevierde. Boontje komt nu om zijn loontje, mag je zeggen. Het wordt een heel gedoe en het gaat heel veel kosten om de ambities waar te maken.