Mooie werkloosheidscijfers
Vorige week rapporteerde het Amerikaanse Bureau of Labor Statistics de cijfers over de Amerikaanse arbeidsmarkt. Zo hadden aanmerkelijk minder mensen een werkloosheidsuitkering aangevraagd dan door analisten was verwacht. Belangrijker was echter de daling van de werkloosheid. Deze was gedaald naar 8,4 procent, eveneens een stuk minder dan de verwachte 9,8 procent. Voor het eerst sinds de uitbraak van de coronacrisis was het percentage onder de tien procent gezakt. Er waren in de maand augustus bijna 1,4 miljoen banen bijgekomen, waaronder in hotels en bars. Daarmee zou ongeveer de helft van de banen die eerder dit jaar verloren waren gegaan weer ‘terug’ zijn. De president sprak tijdens zijn verkiezingscampagne van het “snelste herstel ooit in de Amerikaanse geschiedenis”.
Enige kanttekeningen
Afgaande op bovenstaande cijfers lijkt deze uitspraak juist. Er zijn echter wel enige kanttekeningen bij te plaatsen. In de eerste plaats was het gedaalde werkloosheidscijfer voornamelijk het gevolg van een nieuwe telling. Zonder deze doorgevoerde wijziging zouden waarschijnlijk rond de 1 miljoen Amerikanen een uitkering hebben aangevraagd, net zo veel als de maand er voor. Het percentage werklozen zou waarschijnlijk rond de 9,1 procent zijn uitgekomen, niet op 8,4 procent. Maar dat is niet het voornaamste bezwaar tegen al te veel euforie over deze cijfers. Van meer belang is het feit dat inmiddels één op de twee in de pandemie ontslagen werknemers nog steeds geen nieuwe baan heeft gevonden.
Tijdelijk wordt permanent
In de realiteit blijkt steeds meer werkloosheid niet zozeer tijdelijk, maar permanent van aard te zijn. Want hoewel de werkloosheid sneller daalt dan verwacht, de lonen harder stijgen en het aantal gewerkte uren oploopt is het aantal Amerikanen dat permanent zijn baan is verloren met meer dan 500.000 gestegen in de maand augustus. In de maand juli bleek de helft van de tijdelijk ontslagen Amerikanen al 15 weken of langer werkloos. In augustus was dat aantal reeds opgelopen naar twee derde. Een feit waar overigens de Federal Reserve, de Amerikaanse centrale bank, zich al eerder ernstig zorgen over bleek te maken. Het is niet voor niets dat de Fed de inflatie niet langer als prioriteit ziet, maar de arbeidsmarkt.
Twee trends
De pandemie heeft twee reeds langer bestaande trends versneld. Zo blijken de kleinere bedrijven – de ruggengraat van de economie – in hoog tempo het loodje te leggen. Ondertussen vestigt de aandelenmarkt record na record, geleid door een aantal gigantische technologiebedrijven. Vergeet niet dat het midden- en kleinbedrijf in de Verenigde Staten goed is voor 85 procent van de nieuwe werkgelegenheid en ongeveer de helft van het totale werknemersbestand. Een proces dat al decennia gaande was als gevolg van de globalisering en de digitalisering is gedurende deze pandemie in een stroomversnelling gekomen. Minder kleine bedrijven, minder banen en sinds de jaren 70 vrijwel geen loongroei meer. Voeg daar de Amazonisatie van de detailhandel bij (veel kleine detaillisten zijn inmiddels verdwenen) en de situatie lijkt helder.
K-vormig herstel
Er wordt onder economen al gesproken van een K-vormig herstel. Daarbij zou de opgaande lijn van de K staan voor de technologiesector en de neergaande voor de zwaar getroffen oude economie. Er is echter nog een andere manier om hiernaar te kijken. De opgaande lijn staat voor hen die een goedbetaalde baan en een aandelenportefeuille hebben. De neergaande lijn voor de langdurig werklozen en werknemers die al decennia geen loonsverhoging meer gehad hebben en voortdurend moeten leven met onzekerheid over hun baan. De president is vier jaar geleden mede gekozen omdat deze situatie al langer dan vandaag bestaat in de Verenigde Staten. Hij lijkt zich echter met zijn beleid juist te richten op de opgaande lijn van de K wanneer hij het heeft over de stijgende beurs en het “snelle” herstel van de economie. Zo lang de Fed gericht blijft op een beleid van lage rente en goedkoop geld zal deze situatie niet anders worden.
Winnaars en verliezers
Een situatie waarin steeds meer Amerikanen zich steeds dieper in de schulden moeten steken om het hoofd boven water te kunnen houden. Een situatie waarin een groot deel van de bevolking in een voortdurende economische onzekerheid moet leven. Een situatie waarin het verschil tussen de winnaars en de verliezers van deze crisis steeds groter wordt. Van een breed gedragen economisch herstel is hier geen sprake. De winnaars van deze crisis hebben zelf ook belang bij een “breder” herstel. Anders zijn ook zij na verloop van tijd geen winnaar meer.