Onvermijdelijke recessie
Economen en volgers van de financiële markten roepen al meer dan een jaar in koor dat een economische recessie onvermijdelijk is. De rentecurve is diep invers, in het verleden steevast een goede indicator van een economische neergang. De index van de leading indicators daalt al 15 maanden-op-rij, altijd een voorbode van een naderende recessie. Een monetair verkrappende centrale bank heeft historisch economische krimp tot gevolg. De economie van de Verenigde Staten blijft echter maar doorgroeien. Volgens de GDPNow van de Atlanta Fed met 2,4 procent in het tweede kwartaal. De alom verwachte recessie blijft maar uit. Komt die er nog wel?
Veerkrachtige arbeidsmarkt
De veerkracht van de arbeidsmarkt blijft verbazingwekkend. De werkloosheid is met slechts 3,6 procent sinds de jaren ’60 niet meer zo laag geweest. Dat terwijl de Federal Reserve de rente in 15 maanden toch met 5 procent heeft verhoogd. De inflatie is echter wel fors afgenomen. Zou het de centrale bankiers dan toch lukken de inflatie succesvol te bestrijden zonder al te grote schade aan de economie te berokkenen? Een soft landing?
Definitie van een recessie
Over een exacte definitie van een recessie zijn de meningen verdeeld. Het betreft in ieder geval een significante, wijdverspreide en langer durende neergang in economische bedrijvigheid.
Als vuistregel geldt twee opeenvolgende kwartalen van economische krimp.
Het National Bureau of Economic Research (NBER) geldt in de Verenigde Staten als autoriteit in deze. Twee kwartalen met een dalend BNP vindt zij niet voldoende. De mate van neergang in werkgelegenheid, industriële productie en detailhandelsverkopen nemen zij in hun overweging mee. Ook de tijdsduur van twee kwartalen staat niet in steen gegraveerd. Zo werd de neergang tijdens de pandemie officieel tot een recessie verklaard. Die duurde echter maar twee maanden.
Algehele economische misère
Recessies worden gekenmerkt door grootschalige faillissementen, massa-ontslagen, destructie van vermogens en een algehele economische misère. Na een periode van economische voorspoed worden ze vaak veroorzaakt door plotse ingrijpende veranderingen in een economie, zoals een sterk oplopende olieprijs. Recessie worden voorafgegaan door perioden van explosieve kredietgroei, mogelijk gemaakt door teveel vertrouwen in de toekomst. Wanneer het tij keert resteert een enorme hoeveelheid schulden. Recessies zijn ook het gevolg van overmatig enthousiasme, niet langer gebaseerd op degelijke fundamenten. Een stemming die plots omslaat in algehele somberheid.
Gemiddelde duur wordt korter
Volgens het NBER ondergingen de Verenigde Staten sinds 1854, toen de meting begon, 34 recessies. Sinds 1980 vijf keer. Gemiddeld nam het BNP met 2 procent af, soms zelfs 5 procent. Tijdens de Grote Depressie van de jaren ’30 daalde het BNP met 33 procent. De werkloosheid steeg naar 25 procent en de Dow Jones verloor 90 procent van zijn waarde. De duur van een recessie bedroeg gemiddeld 17 maanden. Sinds 1980 duren recessies echter minder lang, gemiddeld nog maar 10 maanden. Dat is vooral het gevolg van het gevoerde fiscale en monetaire beleid van de autoriteiten om de duur van recessies in te korten.
Omgekeerde rentecurve
Een omgekeerde rentecurve geldt als een zeer goede indicator van een recessie. De rentecurve is zelden zo diep invers geweest als nu. Hoe kan het dat de algemeen verwachte recessie maar uitblijft? Een eerste kanttekening is dat de laatste tien recessies weliswaar allen vooraf gegaan werden door een inverse rentecurve, maar niet op alle inverse rentecurves volgde een recessie. Soms bleek de rentecurve een vals signaal te geven. Nooit eerder volgde een soft landing op een periode van hoge inflatie, zoals nu dreigt te gaan gebeuren. Hier is geen trackrecord van de omgekeerde rentecurve.
Is het deze keer dan echt anders?
Is het deze keer dan echt anders? Een zeer gevaarlijke uitspraak in de financiële wereld. “This time is different” zijn de duurste vier woorden uit de beursgeschiedenis. Maar toch. Wat de vele deskundigen wellicht over het hoofd hebben gezien is het feit dat een economische omslag doorgaans als een volslagen verrassing komt. Slechts een enkeling ziet het aankomen. Het economische tij slaat plots om van het ene uiterste in het andere. Wanneer iedereen echter een recessie voorziet kan men zich er ruimschoots van te voren op in stellen. Banken worden voorzichtiger met kredieten, beleggers houden meer cash aan, bedrijven verstevigen hun balansen en nemen minder risico. Want er komt immers een recessie.
Komt ie nog?
En zo kan het gebeuren dat we met zijn allen zitten te wachten op een recessie die niet komt. Omdat we er met zijn allen op geanticipeerd hebben zijn de nodige voorzorgsmaatregelen reeds genomen. Komt er dan geen recessie? Zeker wel. Ooit. Op een moment dat vrijwel niemand er rekening mee houdt.