Oliemarkten zullen op hun hoede zijn deze week, uitkijkend mogelijke hints van stijgende of dalende voorraden. We tellen deze week af naar de Iraanse sancties, terwijl goud nog wel eens verder zou kunnen stijgen, te midden van speculatie over de Amerikaanse congresverkiezingen en de onenigheid van Donald Trump met de Federal Reserve. Maar de overheersende factor voor zowel olie als goud blijft toch de kwetsbaarheid van de wereldwijde aandelenmarkten.
Crude oil verloor 3 procent vorige week, in een derde achtereenvolgende wekelijkse daling. Brent bewoog rond de $77 per vat, ook al werd er een maand geleden nog gewed dat het de $100 kon halen. Goud zat ondertussen voor de vierde week op een rij in een rally, waarbij het een hoogtepunt van drie maanden behaalde van bijna $1.250 per ounce.
Aandelenmarkten zijn belangrijkste drijfveer
Voor beide grondstoffen was de dip in de wereldwijde aandelenmarkten een belangrijke trigger. Ruwe olie duikelde vanwege zorgen over de groei. Goud steeg omdat het gekocht werd als safe haven.
In theorie zouden olie en andere grondstoffen moeten stijgen wanneer de aandelenmarkten dalen, aangezien dit "reële" activa met een intrinsieke waarde zijn die gediversifieerde portefeuilles een tegenwicht bieden wanneer de aandelenkoersen dalen. In werkelijkheid zitten grondstoffen en aandelen echter vaak in hetzelfde schuitje wanneer er een risicovlucht is. Goud, daarentegen, blijft vaak de veilige haven te midden van alle volatiliteit.
Deze week wordt verwacht dat de winsten van top-technologiebedrijven Wall Street op de rand van de afgrond zullen houden. Bij deze aandelen-stress komt ook nog een de dollar, die dichtbij zijn 10-weeks hoogtepunt zal staan, en de vrijgave van economische gegevens, waaronder het derde kwartaal bbp van de eurozone, het producenten-PMI in China, en het consumentenvertrouwen en de werkloosheidscijfers voor de VS in oktober.
"Wat mijn adviezen voor olie betreft," zei Scott Shelton van ICAP eind vorige week, "is het grootste deel ervan betekenisloos totdat de aandelenmarkten tot rust komen."
Zeeën van onzekerheid door Iraanse sancties
Nu de startdatum van 4 november voor de sancties op Iran dichtbij komt, vraagt men zich wereldwijd af of de VS erin zal slagen om de rest van de wereld over te halen geen vaten uit Iran te kopen. Sinds president Trump in mei de nucleaire overeenkomst van Iran met het Westen herriep en opnieuw sancties oplegde aan de op drie na grootste olie-exporteur ter wereld, zijn er twijfels geweest over de vraag of hij daadwerkelijk de olieverkoop van het Midden-Oosten naar nul kon brengen.
Dat pessimisme werd zondag versterkt toen het Iraanse ministerie van olie de verkoop van zijn ruwe olie aan binnenlandse particuliere bedrijven aankondigde. Deze bedrijven kunnen op hun beurt de olie exporteren, in een strategie om de sancties te ontduiken.
Vroeger konden particuliere raffinagebedrijven in Iran alleen ruwe olie kopen om te verwerken tot olieproducten voor wederverkoop. Sinds zondag werd ruwe olie echter verkocht aan deze bedrijven in hoeveelheden van 35.000 vaten voor directe export, zei het olieministerie SHANA. Het noemde geen namen van kopers en vertelde ook niet hoe deze raffinaderijen uiteindelijk aan de controle van de VS zouden kunnen ontsnappen bij hun internationale verscheping van ruwe olie.
Aan de koperszijde heeft China zijn genationaliseerde firma's verboden om nog ruwe olie van Iran te kopen. Andere belangrijke importeurs zoals de EU en India zoeken naar manieren om de sancties van de VS te omzeilen. De Trump-regering vreest daarnaast dat Rusland Iraanse olie zal kopen en deze zal doorverkopen als zijn eigen olie.
Afgezien van de onzekerheid over de sancties, hebben OPEC, Saoedi-Arabië en Rusland gemengde signalen uitgezonden over de vraag of ze de productie hebben verminderd als gevolg van stijgende voorraden. Amerikaanse ruwe olie-opslag is vijf weken achter elkaar gestegen en heeft bijna 30 miljoen vaten toegevoegd aan de binnenlandse voorraden.
Het overweldigende pessimisme in de olie zorgde ervoor dat hedgefondsen hun agressieve inzetten op ruwe olie in de VS vorige week naar het laagste niveau in meer dan een jaar tijd hebben gebracht.
Goud en dollar lopen samen op
Ondertussen gaat goud omhoog vanwege oplopende speculaties over de uitkomst van de Amerikaanse congresverkiezingen op 6 november. Er zijn verwachtingen van een Democratische overwinning, waardoor de Trump-regering in de komende jaren belemmerd zou kunnen worden. De onzekerheid zorgt ervoor dat goud een populaire veilige haven is. Het edelmetaal had op eenzelfde manier al geprofiteerd van de ruzie van de Amerikaanse president met de Fed over de renteverhogingen.
In fundamenteel opzicht heeft goud eveneens een nieuw territorium bereikt. Het metaal voegt zich nu naast de dollar, terwijl deze volgens analisten normaal gesproken juist een tegenovergestelde richting in zou moeten gaan.
Het goud is op weg om een stijging van 4 procent te bereiken voor oktober. De dollar index is ondertussen omhoog gegaan met bijna 1,6 procent. Bovendien zijn beide activa tegelijkertijd aan het stijgen sinds 16 oktober. Dit roept vragen op over de theorie dat ze geen correlatie zouden hebben.
De vraag is nu als volgt, zoals Walter Pehowich vrijdag zei bij zijn wekelijkse edelmetaal-overzicht: Is er sprake van een veranderend patroon in de dollar index en de goudprijs?