De verbeelding aan de macht

Het gouden “club med” team van Goldman Sachs (Draghi en Monti) heeft onverwachts, maar gezien de bij Goldman Sachs opgedane scholing niet verrassend, gescoord. Er ging wat afpersing en chantage aan vooraf maar het resultaat mag er zijn.

Het ESM zal worden gebruikt om in de gevarenzone verkerende “to big to fail” banken te ondersteunen of te saneren, limieten worden daarbij niet genoemd. De nationale staten worden van die last bevrijd zonder dat er zekerheid is over structurele veranderingen in de schuldenlanden. De rente op staatsleningen kan nu, omdat de belangrijkste risico’s worden overgenomen door “Europa”, gaan zakken. Het schuldenprobleem is nu een bestuurslaag  hoger ondergebracht  De Europese Unie is nu een schuldenunie. Zo nodig zal de ECB zorgen (als de politiek tot een overeenkomst komt) voor een feilloos en eindeloos werkende Euro-drukpers.

Meer nog dan op het QE programma (quantitative easing) lijkt de te gebruiken techniek op die van het in de VS eerder door president Bush gepresenteerde TARP. (troubled asset relief programm). Slechte vorderingen werden toen door de centrale bank opgekocht om de facto failliete systeembanken in staat te stellen de balans te saneren en te overleven. Het goede voorbeeld van de FED en de BoE wordt eindelijk door de ECB gevolgd. Aan geld zal de ECB, evenmin als haar Amerikaanse en Engelse voorgangers, nooit gebrek hebben, dat drukken ze immers zelf. De grote banken en hun aandeel- en obligatiehouders lijken gered en de maatschappelijke prijs van de geldschepping wordt later vastgesteld.

Ook op de aandelenmarkten in de VS en de olie- en goudmarkten waren de gevolgen van de herrijzenis van Europa zichtbaar. Zelfs wordt gesproken van een technische doorbraak.

Systeemtechnisch gezien lijkt er sprake te zijn van niet minder dan een omwenteling. De Centrale Bank in Europa kan nu, zonder dat dit expliciet is besloten, werken met nieuwe spelregels en uitgebreider bevoegdheden. Een nieuw, vanuit de ECB aangestuurd,  controle orgaan zal toezicht op de banken gaan uitoefenen. Of men illusies mag hebben met betrek-king tot de effectiviteit van dat toezicht is, gezien het “track record” van de toezichthouders in de VS en het VK, uiterst onzeker. In noodsituaties zal het ESM bevoegd zijn maatregelen te nemen zonder eerst toestemming te vragen aan de leden van het noodfonds. Nood zal, waarschijnlijk met steeds groter regelmaat, wetten gaan breken.

De reacties van de markten op het bereikte akkoord zijn tot nu toe spectaculair; de aande-lenbeurzen hadden vrijdag j.l. de beste dag sinds tijden,  commodities sprongen aan de bovenzijde uit de band en de Euro herstelde zich op miraculeuze wijze.



Ook op de aandelenmarkten in de VS en de olie- en goudmarkten waren de gevolgen van de herrijzenis van Europa zichtbaar. Zelfs wordt gesproken van een technische doorbraak.



Natuurlijk worden er in de markt bedenkingen tegen de genoemde gang van zaken gehoord. Zo wijzen sommigen op de achterliggende oorzaken van de problemen in het “club med gebied”. Ook wordt hier en daar aangegeven dat sommige parlementen nog moeten instem-men met het ESM zoals dat tot vrijdag j.l was overeengekomen. Hoe de recente wijzigingen in de opzet, in een aantal landen, voor staatsrechtelijke problemen gaat zorgen is ongewis.

Veel commentatoren maken daarnaast gewag van te hoge schulden, een slechte belasting-moraal en/of corruptie als oorzaken van de ellende.  Ook wordt gewezen op de te lage arbeidsproductiviteit gecombineerd met te riante arbeidsvoorwaarden in de Zuidelijke Europese schuldenlanden. Dat zou de basis zijn van de onevenwichtigheden in het Euro gebied. De Zuid-Europese  economieën hebben daardoor te weinig concurrerend vermogen. Gevolg is dat Zuid- Europa geld leent om importen uit Noord_Europa te kunnen betalen. De Noord-Europese landen zijn overigens van diezelfde onevenwichtigheden afhankelijk om hun exportoverschotten en economische groei te continueren.

In alle gevallen geldt dat zonder structurele hervormingen in Zuid-Europa een duurzame kapitaaloverheveling van Noord- naar Zuid-Europa wordt geïnstitutionaliseerd door het bereikte akkoord.

Indien de gang van zaken in de VS en het VK voorspellende waarde heeft voor  de toekomst van het Eurogebied dan kan met een aantal constateringen worden volstaan. Banken in de VS worden, door een proces van concentratie in de financiële sector groter en hun rol in het economisch proces wordt steeds belangrijker. Controle op de handelwijze van banken via de centrale toezichthouders is gebrekkig gebleken. In Engeland is recentelijk woede ontstaan toen duidelijk werd dat grote banken de rentevoet (Libor) naar eigen goed-dunken manipuleerden.

Wel is het waar dat de beurzen, vooral in de VS, het beter hebben gedaan dan in Europa. Dat is zonder twijfel mede terug te voeren op de liquiditeitsvloed die de Amerikaanse overheden richting de financiële markten hebben gestuurd. Het nieuwe geld is niet gaan zitten in investeringen, consumentenkredieten en reële productie maar in financiële producten.

In de VS stijgt daarom het aantal werklozen, ondanks de toepassing van statistische trucs, nog steeds gestaag. De inkomensverschillen nemen dramatisch toe en het aantal mensen dat afhankelijk is van allerlei sociale hulpprogramma’s is onaanvaardbaar groot. De politiek van geldcreatie, die nu door de Europese overheden in navolging van de VS en het VK  lijkt te worden gevolgd, heeft bewezen in de VS en het VK niet te werken als stimuleringsmiddel voor de reële sector van de economie.

Indien in Europa, als gevolg van de geldschepping op Europese schaal, een zelfde ontwik-keling mag worden verwacht dan is op de beurzen binnenkort de verbeelding weer aan de macht. Het geld dat in de omloop wordt gebracht via noodlijdende systeembanken zal de consument, behalve misschien via uitgekeerde bonussen, niet bereiken.  Een zekere asset- inflatie via de financiële sector is echter niet onwaarschijnlijk.

Behalve speculatiegevoelige aandelen (denk bijvoorbeeld aan de “nieuwe economie” ) kunnen ook andere assetklassen hiervan profiteren. Met een beetje verbeelding en wat monetaire medewerking is er een nieuwe en misschien zelfs grote bubble in de maak. Dat zou het euforisch gedrag van de markten vrijdag j.l. op het bereikte akkoord over de over-dracht van de macht om onbeperkt geld te scheppen naar Europese monetaire instellingen, kunnen verklaren.