ASML
Woensdag rapporteert de Veldhovense chipmachinebouwer ASML (AS:ASML) de cijfers over het eerste kwartaal van 2021. Analisten gaan er van uit dat het bedrijf de omzetverwachting voor het hele jaar zal opschroeven. De belangrijkste klanten van ASML maakten de afgelopen weken allemaal bekend hun investeringen in bestaande en nieuwe fabrieken flink op te voeren. Het Taiwanese TSMC (TW:1310) denkt de komende drie jaar 100 miljard dollar te gaan investeren, het Koreaanse Samsung (LON:0593xq) investeert dit jaar alleen al 30 miljard en Intel (NASDAQ:INTC) voerde onlangs zijn investeringen op naar 20 miljard. Er is momenteel een wereldwijd tekort aan computerchips als gevolg van de voortrazende digitalisering. De pandemie heeft de vraag naar laptops, servers, spelcomputers en andere elektronica alleen maar in een stroomversnelling gebracht. Daarnaast is de halfgeleiderindustrie onderdeel geworden van de felle technologische machtsstrijd tussen de Verenigde Staten en China.
Halfgeleiders zijn hot
Halfgeleiders zijn al langer hot op de beurs. Zo is de Philadelphia Semiconductor Index (SOX) sinds de coronabodem van vorig jaar inmiddels met 146 procent gestegen. De afgelopen vijf jaar was deze index goed voor een rendement van gemiddeld 39 procent per jaar. Deze enorme koersstijging vormt een goede afspiegeling van het steeds verder toenemende belang van chips voor de wereldeconomie. De wereld raakt steeds meer geautomatiseerd en met elkaar verbonden. Bovendien draagt de energietransitie (elektrische auto’s) fors bij aan het belang van chips. Daar komt de uitrol van 5G nog eens overheen. Het is dan ook niet vreemd dat chips uitgegroeid zijn tot de belangrijkste commodity. Ze worden ook wel de nieuwe olie genoemd.
Handelsoorlog
De onder president Trump losgebarsten handelsoorlog tussen de Verenigde Staten en China draait eigenlijk maar om één ding: de strijd tussen beide grootmachten om technologische superioriteit. En technologische hegemonie is niet mogelijk zonder controle over de belangrijkste grondstof: halfgeleiders. Nu is er in de loop der jaren een wereldwijde productieketen van halfgeleiders ontstaan die vanwege de enorme benodigde investeringen niet zomaar weer ongedaan gemaakt kan worden. De chips worden vooral ontworpen in de Verenigde Staten in Silicon Valley. Belangrijke ontwerpers zijn Nvidia (NASDAQ:NVDA), AMD (NASDAQ:AMD) en Qualcomm (NASDAQ:QCOM). Vervolgens worden ze daadwerkelijk gefabriceerd door zogenaamde foundries. De voornaamste foundries zijn TSMC (goed voor de helft van de wereldproductie) en Samsung. Intel is actief in zowel ontwerp als productie, maar maakte recent bekend zich in de toekomst meer op het laatste te zullen gaan richten. Dit mede vanwege de verwachte explosieve vraag naar chips. Om de chips te kunnen fabriceren zijn steeds geavanceerdere machines nodig. Die komen voor een groot deel uit Nederland en worden vervaardigd door het grootste bedrijf uit de AEX.
Made in China
Nu heeft China zich ten doel gesteld in 2049 – wanneer het 100 jaar geleden is dat Mao de Volksrepubliek China uitriep – wereldmacht nummer één te zijn. Om dat doel te kunnen bereiken is echter wel technologische dominantie nodig. En zoals hierboven geconstateerd is deze niet mogelijk zonder te beschikken over een sterke eigen halfgeleiderindustrie. Die heeft China niet. China is voor chips sterk afhankelijk van het buitenland. Die afhankelijkheid werd pijnlijk duidelijk in 2019 toen de Amerikaanse president de export van chips naar China verbood waardoor de toevoer naar bijvoorbeeld Huawei werd afgesneden. Sindsdien heeft de Chinese president Xi “technologische zelfvoorziening” uitgeroepen tot een van de kerndoelen. Er is weinig fantasie voor nodig om te voorzien dat niet alleen Korea en Taiwan, maar ook Nederland de komende jaren steeds verder bekneld zullen raken tussen de Amerikaanse hamer en het Chinese aambeeld. Korea is een (militaire) bondgenoot van de Verenigde Staten, maar economisch sterk afhankelijk van China. Taiwan wordt door China als een provincie beschouwd en wereldwijd maar door een paar landen als onafhankelijke staat erkend. Ook zij kunnen het zich niet permitteren grote broer China tegen de haren in te strijken. En Nederland? ASML mag van de Verenigde Staten geen EUV-machines leveren aan China. Wel de minder geavanceerde DUV-machines. Geen enkele Nederlandse regering zal het in zijn hoofd halen deze “wens” van de Verenigde Staten te negeren.
Jarenlange machtsstrijd
Ziedaar de explosieve situatie waarin de halfgeleiderindustrie zich momenteel bevindt. Er is een enorm tekort aan chips in de wereld. Een tekort dat momenteel vooral in de automobielindustrie voelbaar is. Zo werden er in het eerste kwartaal een miljoen minder auto’s geproduceerd als gevolg van het chiptekort. Maar voor de verdere technologische ontwikkeling en de energietransitie zijn chips broodnodig. Ze zijn belangrijker dan ooit. Net als olie vroeger was. En daarmee zijn chips ook onderdeel geworden van de machtsstrijd tussen de Verenigde Staten en China. Een machtsstrijd die nog jaren kan voortduren. Voor beleggers in toonaangevende chipproducenten hoeft deze strijd echter niet vervelend uit te pakken. Aan deze sleutelpositie hangt immers een prijskaartje.