Sinterklaas kan geen cadeaus meer kopen

We hebben er lang naar toe geleefd en we hebben het ook geloofd! Sinterklaas bestaat echt en zijn naam is Ben Bernanke. Twee jaar gelden kondigde hij bij zijn lezing voor centrale bankiers in Jackson Hole grootscheepse nieuwe kwantitatieve verruimingen aan. Miljarden dollars zouden extra in omloop worden gebracht om de economie te stimuleren en om het bloed in de aderen van het bankwezen te laten stromen. Er waren genoeg signalen afgegeven door de Fed, Ben ging opnieuw een kwantitatieve verruiming aankondigen. Gisteren sprak Sinterklaas opnieuw voor een grote klas kinderen maar dit keer werden er geen cadeaus uit gedeeld maar gek genoeg viel er geen traan. Hoe kan dat nauw?

Ben Bernanke wist zijn publiek voor te houden dat er misschien nu op dit moment weliswaar geen cadeaus worden uitgedeeld maar dat niet betekend dat er in de toekomst niet ruimhartig beleid zou worden gevoerd. Hij stelde ‘dat de Fed aanvullende maatregelen zal nemen als de economische omstandigheden dat rechtvaardigen’. Het klinkt een beetje zo: ‘ik deel nu nog geen cadeaus uit maar dat wil niet zeggen dat jullie ze niet gaan krijgen als jullie zoet en lief zijn geweest’. Hmmm, het is niet de eerste keer dat we Bernanke dit horen zeggen. De zogenaamde geruchten over de ‘concrete toezegging’ waar beleggers op aan het wachten zijn, houdt al maanden aan. Drie maanden geleden veerde de mondiale beurzen op door de uitspraak van de voorzitter van de Amerikaanse centrale bank met exact dezelfde zinsnede, ‘mochten de economische omstandigheden daartoe aanleiding geven, zijn extra maatregelen niet uit te sluiten’. Al drie maanden speculeren beleggers op de komst van die maatregelen, maar tot op heden is er nog niets gebeurd. Maar Sinterklaas, je kan kinderen toch niet zo lang op hun cadeaus laten wachten?

De verwachtingen waren hoog gespannen, zeer hoog zelfs. Maar beleggers laten zien dat zij flexibele wezens zijn. Over twee weken is er weer een Fed vergadering, dit maal over de rentestand en natuurlijk is dat het moment waarop de cadeaus uitgedeeld gaan worden.

Exact hetzelfde zien we bij de centrale bank van Europa, de ECB. Eind juli sprak de voorzitter van de raad van bestuur van de ECB, Mario Draghi, in London bij een bijeenkomst voor centrale bankiers. Voorafgaand kondigde hij bij de pers aan dat de ECB er ‘alles’, ja werkelijk ‘alles’ aan doet om de crisis in Europa te bezweren. Het feit dat hij het wordt ‘alles’ gebruikte, was voor beleggers genoeg om te speculeren op grootscheepse aankoopprogramma’s voor Spaanse en mogelijk zelfs Italie staatsobligaties. Maar we wisten eigen nog niets. Met spanning werd daarom uitgekeken naar de toespraak die Mario Draghi begin augustus zou houden waarin hij de aangekondigde maatregelen bekend zou maken.

En ooh wat viel dat tegen. Geen nieuwe maatregelen, geen nieuw beleid en ook geen duidelijke visie op het oplossen van de crisis. Draghi kondigde aan dat de reeds eerder genomen maatregelen ook nu weer van stal gehaald konden worden als dat nodig was. Het gaat daarbij om het aankoopprogramma voor noodlijdende Europese landen en dan met name Spanje en in het kielzog Italie op momenten dat de nood hoog is. Dus tijdelijke interventies op de obligatie markt zoals dat vorig jaar ook gebeurde bij Portugal en Ierland. De vraag was ‘hoe’ de ECB de rentelast op de staatspapieren van deze twee landen naar normale niveau zou kunnen krijgen. Die vraag is tot op heden nog niet beantwoord. Formeel is de ECB namelijk niet geautoriseerd om staatssteun te geven aan afzonderlijke EU lidstaten. Bij het verdrag van Maastricht is dat mandaat niet toegekend aan de ECB omdat het een vrijbrief zou kunnen zijn om de begrotingsregels aan de laars te lappen, immers er is dan altijd nog het vangnet van de ECB. En daar komt nog wat bij.

Het hogere gerechtshof van Duitsland is erg kritisch over de wijze waarop het mandaat van de ECB steeds verder wordt opgerekt. Een nieuw opkoopprogramma mag niet gefinancierd worden door nieuwe euro’s in omloop te brengen zoals de VS en UK steeds doen. De afgelopen weken zagen we het gekonkel van het Duitse ECB bestuurslid om ruimte te scheppen in deze contraverse. Jorg Asmussen is zijn naam. Hij zocht de pers op twee momenten in aanloop de uitwerking van de verdere plannen die komende week als het goed is bekend worden gemaakt. Asmussen kondigde aan dat de opkoopprogramma’s voor staatspapieren alleen uit het noodfonds gefinancierd mogen worden. Dat is een goede compromis om de Duitse tegenstand niet in de wielen te reiden en tegelijkertijd de toezegging van Draghi gestand te houden dat de ECB haar verantwoordelijkheid gaat nemen.

Maar zit er wel genoeg geld in het noodfonds. Met een slordige 500 miljard, er is nl al een hele hoop geld uitgegeven, is het budget binnen één á twee jaar op. Dat betekend dat de EU lidstaten weer nieuwe bedragen moeten toekennen aan het fonds of er garand voor moeten staan. Voor de eenheid van Europa is dat geen erg prettige gedachte. Alle parlementen moeten daartoe toestemming geven. Dat wordt een pijnlijke confrontatie met de kiezer.

De tweede keer dat Asmussen de pers zocht was afgelopen week. Asmussen pleit er voor dat noodlijdende Europese landen zelf een aanvraag doen voor het noodfonds en dat daarbij het IMF, net zo als bij Griekenland, een sleutelrol gaat vervullen in het op orde brengen van de begrotingen. We mogen aannemen dat juristen zich de afgelopen weken, wellicht maanden, het hoofd hebben gebroken over de vraag op welke wijze een uitspraak van het hogere gerechtshof uit Duitsland binnen de handelingskaders van de ECB zou passen. Wellicht is het een meesterzet om de regie in handen van het IMF te leggen en is er in juridische betekenis geen sprake meer van staatssteun.

Wij vermoeden dat de boel is voorgekookt en dat we aankomende week de uitgewerkte plannen gepresenteerd krijgen van de ECB, vervolgens een aanvraag om hulp uit Spanje mogen verwachten en daarna een uitspraak van het hogere gerechtshof in Duitsland waaruit we mogen opmaken dat de ECB nog net, maar dan nog net, binnen haar bevoegdheden handelt. De herfinanciering van de wereld, zoals de ECB en Fed zo graag willen is een verhaal van ‘misten en maren’, ‘marges en kadertjes’ maar er is wel hoop. De hoop die de voorzitters van de twee centrale banken steeds uitspreken. Als een dikke worst aan een steeltje wordt deze voor de neus van beleggers gehouden. De hond Pavlov weet zien en ruikt de worst maar kan er steeds net niet bij. En dan nog Sinterklaas. Hoewel de zon nog schijnt is Spanje in rouw gekleed. Sinterklaas is op komst ook al kan hij geen cadeautjes uitdelen omdat hij eerst geld bij de ECB moet gaan lenen.www.tradesimple.nl