Hel en verdoemenis
Volgens de Amerikaanse minister van Financiën Janet Yellen is de schatkist over twee weken leeg. Niet verhogen van het schuldenplafond zou tot een economische en financiële catastrofe leiden. De baas van de Securities en Exchange Commission spreekt van significante en langdurige nadelige effecten voor de financiële markten. De Raad van Economische Adviseurs van het Witte Huis waarschuwt voor een langzame, maar verwoestende waardedaling op de beurs. Het moge duidelijk zijn, de Amerikaanse regering is er veel aan gelegen het schuldenplafond nog liever vandaag dan morgen te verhogen.
Schuldenplafond bereikt
Het door het Congres ingestelde maximum dat de Amerikaanse staat mag lenen werd overigens reeds dit voorjaar al bereikt. De Amerikaanse overheid is niet zuinig geweest de afgelopen jaren. In de hoogtijdagen van de pandemie bedroeg het begrotingstekort maar liefst 15 procent van het BNP. De Amerikaanse overheid kon de afgelopen maanden door blijven gaan met uitgeven dankzij de Treasury General Account die zij aanhoudt bij de centrale bank. Daar stond op het moment dat het schuldenplafond werd bereikt nog ruim 400 miljard dollar op. Maar over een paar weken is ook deze rekening leeg.
Terug in de tijd
Wat staat beleggers te wachten mocht het Congres geen overeenstemming bereiken? Even 12 jaar terug in de tijd. In 2011 was er een vergelijkbare situatie. Een Democratische president (Obama) die op veel tegenwerking van de Republikeinen stuitte. Twee weken voor het verlopen van de deadline was er nog steeds geen overeenkomst. De toenmalige Republikeinse voorzitter van het Huis van Afgevaardigden kwam niet met de Democraten tot een overeenstemming.
Markten sloegen op tilt
De tot dan vrij rustige markten sloegen volledig op tilt. Kredietbureau Standard & Poor verlaagde de kredietwaardigheid van de Amerikaanse staat. De S&P 500-index duikelde in drie weken tijd met 17 procent. De beurs, nog herstellende van de kredietcrisis, dreigde opnieuw in een bearmarket verzeild te raken. Waar men na een kredietverlaging zou verwachten dat de rente op staatsleningen zou oplopen, gebeurde echter het tegenovergestelde. De obligaties stegen en de rente daalde. De 10-jaars rente zakte van 2,96 naar 1,71 procent.
De Federal Reserve als reddende engel
Een maand later kondigde de Federal Reserve Operatie Twist aan, een monetaire verruiming. De Fed trad wederom op als reddende engel. Niets nieuws onder de zon. De markten konden weer opgelucht adem halen. Tegen het einde van 2013 stond de S&P 500-index 35 procent hoger. Op lange termijngrafieken bleek de ophef rondom het schuldenplafond nauwelijks terug te vinden. Voor politici – doorgaans op zoek naar de weg van de minste weerstand – een bevestiging dat veel drukte om dat schuldenplafond overbodig was. Want welke schade had de Amerikaanse economie nu eigenlijk geleden? Helaas is de huidige situatie niet vergelijkbaar met die van 2011.
2011 was anders…..
In 2011 herstelde de Amerikaanse economie van de verwoestende kredietcrisis. De economie groeide in tegenstelling tot die van Europa. Die strompelde door een enorme schuldencrisis. De euro stond serieus onder druk. Voor beleggers waren de Verenigde Staten dus relatief aantrekkelijk. Daar kwam bij dat de Federal Reserve de geldkraan wagenwijd open had staan. De rente stond op nul en de centrale bank was van plan deze nog lang laag te houden.
…..Dan nu
Vergelijk dat met nu. De Amerikaanse economie vertoont tekenen van verzwakking na een serie renteverhogingen door de Fed. De Fed Funds Rate staat inmiddels op 5,25 procent. De inflatie daalt weliswaar maar bedraagt nog steeds 5 procent. De renteverhogingen hebben meerdere banken de kop gekost. De markt houdt zijn adem in of er nog meer zullen volgen. De rente op staatsleningen met de looptijd van een maand is opgelopen naar 5,83 procent. De Credit Default Swaps om tegen het risico op wanbetaling te verzekeren zijn naar recordhoogte gestegen.
Risico’s voor een fragiel stelsel
Nu is je verzekeren tegen het faillissement van de Verenigde Staten zoiets als je verzekeren tegen de gevolgen van een nucleaire oorlog. Leuk hoor, maar wie gaat uitkeren? Er is echter wel een risico voor de markten. Amerikaanse staatsobligaties vormen de ruggengraat van de financiële markten. Alle waarderingen van andere assets zijn erop gebaseerd. Een wanbetaling door de Amerikaanse overheid heeft desastreuze gevolgen. Dat plafond wordt heus wel verhoogd. Het echte risico is echter de enorme onzekerheid die eraan voorafgaat. Het kan forse schade aan de beurzen berokkenen. Zeker gezien de huidige fragiliteit van het financiële stelsel.