Economische ontwikkeling volgt een vast stramien. Van een landbouweconomie gaat een land naar een productie-economie. Vervolgens domineert de dienstensector. Het vierde en laatste stadium is de kenniseconomie. De meeste emerging markets zitten in stadia één en twee, maar schuiven richting diensten. Ofwel waar de meeste ontwikkelde landen zich nu bevinden.
Wie de zogenaamde PMI-cijfers, ofwel de purchasing manager index, de laatste jaren volgt, is het ongetwijfeld opgevallen: de manufacturing cijfers van de productie-industrie blijven fors achter bij de services cijfers van de dienstensector. Dat is niet alleen in China zo, maar het is een wereldwijd fenomeen. Econoom Ed Yardeni wijst er op dat het verschil tussen de twee PMIs sinds 2010 stijgt. Waar in oktober de niet-productie PMI op 53,7 lag, kwam de productie PMI uit op 51,4.
Dit is indirect bewijs van de wereldwijde transformatie van productie- naar diensten-economieën, zo stelt de econoom. Maar er is natuurlijk ook direct bewijs voorhanden dat de grote ‘industriële’ economieën – inclusief de VS, Groot-Brittannie, Canada, Australië, Japan en de eurozone – zich ontwikkelden naar diensten-economieën. Een blik op de ontwikkeling van het aantal werknemers in de productie-industrie in de VS is veelzeggend.
Van 44% in 1943 is nu nog maar 14% van de Amerikaanse beroepsbevolking werkzaam in fabricage. Vorig kwartaal was de dienstensector in de VS goed voor $ 9,9 biljoen aan bbp, terwijl goederen op $ 5,3 biljoen lag. Omdat bedrijven die diensten leveren minder cyclisch zijn dan bedrijven die goederen fabriceren, zou deze transformatie de economische conjunctuur moeten dempen, aldus de econoom.
De productie PMI lijkt dus aan belang in te boeten. Tegelijkertijd is een ontwikkeld land als de VS alweer de volgende stap aan het zetten. Deze stap van een diensteneconomie naar een kenniseconomie betekent wel dat het probleem van structurele werkloosheid voor sommige arbeiders zal toenemen, aldus Yardeni. Want kenniswerkers zijn de hele werkdag bezig met bedenken hoe ze de andere werknemers overbodig kunnen maken. Ze zijn er al achter hoe ze fabrieksarbeiders kunnen vervangen voor robots. En de start-up Momentum Services Inc. is bezig om de productie van fast food volledig te automatiseren. Dat is nog maar het begin, zo concludeert Yardeni.