5,2 procent
De inflatie in Nederland heeft in november het hoogste punt in bijna veertig jaar bereikt. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek waren goederen en diensten afgelopen maand 5,2 procent duurder dan een jaar geleden. Ook de rest van de Europese Unie heeft te maken met stijgende inflatie. Volgens statistiekbureau Eurostat -dat de kosten van het wonen in koopwoningen niet meerekent- zijn de prijzen in de eurozone met 4,9 procent gestegen. In Duitsland en België stegen de prijzen overigens nog meer dan in ons land, met respectievelijk 6 en 7 procent.
Tijdelijk
De sterke geldontwaarding is te danken aan fors hogere energieprijzen, opgelopen kosten voor grondstoffen, halfgeleiders, personeel en gestegen vervoerskosten. Tenslotte speelt de vergelijkingsbasis een voorname rol. Als gevolg van de pandemie waren de prijzen vorig jaar immers laag en dan willen ze bij een herstel uit zo’n crisis snel oplopen. De Europese Centrale Bank houdt bij monde van voorzitter Christine Lagarde vast aan haar standpunt dat het effect van deze factoren vanaf volgend jaar minder groot zal zijn. De aanvoerlijnen van schaarse goederen zullen herstellen en “aan de stijging van energieprijzen komt historisch gezien altijd weer een einde”. Volgens de ECB is de huidige inflatie tijdelijk van aard.
Tijdelijke inflatie bestaat niet
Steeds meer economen vrezen echter dat de inflatie permanent hoger zal blijven. Eén ding staat in ieder geval vast. Eenmaal gestegen prijzen hebben zelden de neiging later weer te gaan dalen. Wanneer de ECB tijdelijk bedoelt heeft ze het over de procentuele stijging. Wellicht dat die na verloop van tijd weer afneemt. De hogere prijzen zullen echter niet of nauwelijks meer gaan dalen. Eenmaal hogere prijzen blijven doorgaans hoger. Tijdelijke inflatie bestaat niet. Het gat in de portemonnee is dan reeds geslagen. Tenzij u een voor inflatie gecorrigeerd loon ontvangt.
Een niet ongevaarlijke koers
Met haar ruime monetaire beleid vaart de ECB een niet ongevaarlijke koers. “Het vertrouwen in de politiek, de wetenschap en het maatschappelijke debat is fragiel”, aldus vertrekkend bondskanselier Angela Merkel. Inflatie is weer een nieuwe ondermijnende bron van onrust onder de bevolking. Bij onze oosterburen weten ze er alles van, denkend aan de kruiwagens die ze vroeger nodig hadden om hun salaris op te halen. Uiteindelijk verwoestte de geldontwaarding het spaargeld van een hele natie en zou het de deur openzetten voor lieden die niet het beste voor hadden met de democratische Weimarrepubliek.
Bestorming van de Bastille
Verder terug in de tijd was het fors afgenomen vertrouwen in de waarde van het geld de reden voor de Franse bevolking om de Bastille te bestormen in 1789. Het was het begin van de Franse Revolutie. Tien jaar geleden leidde stevige geldontwaarding tot de Arabische lente. Het werd de ondergang voor diverse autocratische Arabische leiders. In Turkije siddert de huidige president voor het inflatiespook. Een uit de hand gierende inflatie is niet slechts verwoestend voor de economie en het financiële systeem, maar kan ook het einde voor politieke machthebbers betekenen.
Geldpersen op volle toeren
Volgende week komt de Europese Centrale Bank weer bijeen om over de voortzetting van het huidige ruime monetaire beleid te beslissen. De inflatiecijfers overtreffen steeds weer de verwachtingen. Sinds de kredietcrisis hebben de Europese geldpersen continu op volle toeren gedraaid. Alleen al in de laatste twee jaar heeft de ECB voor ruim 2100 miljard euro aan staatsobligaties opgekocht, meer dan alle nieuw uitgegeven leningen bij elkaar! Daarmee heeft de ECB een mooie bijdrage geleverd aan de prijsexplosies op de aandelen- en vastgoedmarkten. Overheden zijn verslaafd geraakt aan gratis lenen.
Tijdelijk?
De ECB verwacht op zijn vroegst pas in 2023 de rente eventueel te moeten gaan verhogen. Het huidige pandemieprogramma (PEPP) zou in maart beëindigd kunnen worden. Het reguliere opkoopprogramma (APP) zou dan desgewenst opgehoogd kunnen worden. Maar wat als de gestegen prijzen minder tijdelijk van aard zijn? Een niet te onderschatten scenario. Wanneer de ECB te lang wacht met ingrijpen loopt ze het risico niet langer serieus genomen te worden als inflatiebestrijder. Dan kunnen de inflatieverwachtingen een eigen leven gaan leiden.