De beurzen zitten al negen maanden of langer (afhankelijk van de index) in een berenmarkt. Daar is ook alle reden toe. Historisch hoge inflatie, centrale banken die op de rem trappen, oplopende rentes, onder druk staande bedrijfsresultaten en een zich voortslepende oorlog. Zo bezien valt de daling van de verschillende indices eigenlijk nog mee. De AEX-index verloor dit jaar tot en met vrijdag bijna 21 procent. Dat is verre van aangenaam voor beleggers, maar in het verleden zakten beurzen in soortgelijke situaties wel 40 tot 50 procent.
Beleggers zijn vanwege de voortdurende onzekerheid op hun hoede voor meer ellende. Zo houden professionele beleggers momenteel meer cash aan dan ze sinds de kredietcrisis hebben gedaan. Het aantal gebruikte derivaten om neerwaartse risico’s af te dekken is vier keer zo hoog als gemiddeld. De indicatoren die het sentiment aangeven onder beleggers staan op zwaar weer. Kortom, somberheid troef. In het verleden waren dergelijke perioden van zwaar pessimisme vruchtbare bodems voor een naderende rally. Op een zeker moment is al het slechte nieuws immers wel ingeprijsd en kan het vanaf dat moment eigenlijk alleen maar meevallen.
De voornaamste spelbreker op de beurs dit jaar zijn de prijsstijgingen. Zo is de inflatie op een niveau beland dat we in meer dan 40 jaar niet meer gezien hebben. Torenhoge inflatie wordt door de autoriteiten zeer serieus genomen. Het raakt niet alleen de vermogende klasse (aandeelhouders, obligatiebeleggers, huizenbezitters en spaarders) maar ook de man of vrouw in de straat. Vooral de werkende klasse lijdt er onder. De koopkracht daalt immers merkbaar en dat leidt tot frustratie en uiteindelijk zelfs protest. In de geschiedenis leidden periodes van hoge inflatie steevast tot sociale onrust en politieke omwentelingen. De Franse Revolutie, de Russische Revolutie en de opkomst van het nationaal socialisme in Duitsland hadden hun grond in exploderende prijzen.
Nu wordt er voortdurend door de markten gespeculeerd op het moment dat de inflatie zijn hoogste punt bereikt heeft. Peak Inflation heeft dat. De macro-economische indicatoren worden nauwlettend in de gaten gehouden om dat moment te kunnen timen. Wat dat betreft hielp het rapport van de Universiteit van Michigan van afgelopen vrijdag niet mee. Daaruit bleek namelijk dat de Amerikaanse inflatieverwachtingen voor het eerst in zeven maanden zijn gestegen. (https://tradingeconomics.com/united-states/michigan-inflation-expectations) Dat maakte een einde aan de voorzichtige opgang waaraan de Amerikaanse beurzen in de loop van de donderdag waren begonnen. Want het is bekend, de prijzen van veel grondstoffen zijn weliswaar gedaald, maar ze blijven wel aan de hoge kant. En, een aantal verstoringen in de aanvoerketens lijkt verdwenen, maar ondertussen stijgen de lonen wel. Werknemers eisen compensatie voor de gestegen kosten.
Donderdag a.s. wordt het Europese inflatiecijfer gepubliceerd. In Europa loopt die nog steeds op. Volgens voorlopige cijfers van Eurostat, die eind september het licht zagen, waren de consumentenprijzen in september met 10 procent gestegen. Dat is een nieuw record. Een maand eerder bleef de teller nog steken op 8,9 procent. Belangrijker voor de ECB is de zogenaamde kerninflatie, dus zonder de volatiele voedsel- en energieprijzen. Die kerninflatie liet vorige maand eveneens een stijging zien en wel van 4,3 procent in augustus naar 4,8 procent in september.
Ondertussen zijn door de koersdalingen aandelen heel goedkoop geworden. Vooral technologiebedrijven hebben het zwaar. Dat komt voornamelijk door de opgelopen rente. Als analisten inschatten dat een onderneming over 10 jaar in het jaar 2032 een bedrag van 1 miljoen euro zal verdienen, dan is die éne miljoen bij een rente van 0 procent, nu ook 1 miljoen euro waard. Maar bij een rente van 3,5 procent is die ene miljoen nu maar iets meer dan 700.000 euro waard. Dat is bijna 30 procent minder. Hoe korter de looptijd van deze rekensommen, des te geringer de impact van de stijgende rente en vice versa, des te langer de looptijd, des te groter de impact.
Daar komt bij dat groeibedrijven het kenmerk hebben dat de hun toegedichte winsten in de toekomst vele malen hoger zijn dan die in het heden. Dat maakt de impact van het contant maken van de toekomstige winsten, ook wel disconteren genoemd, groter.
Door de koersdalingen is de koerswinstverhoudingen op de S&P 500 fors gedaald. In de Verenigde Staten wordt nog maar 15 keer de verwachte winst neergeteld, in Europa nog maar tien keer. Nog interessanter is het gegeven dat de S&P 500 vertekend wordt door de enorme weging van de grote technologiebedrijven. Die zijn duurder en trekken de gemiddelde koerswinstverhouding omhoog. Een gelijk gewogen index (waarin alle 500 bedrijven dezelfde weging zouden hebben) heeft momenteel een koerswinstverhouding van slechts 13. Duur is de beurs dus niet meer. Het wachten is alleen op betere tijden.