Massawerkloosheid en stijgende beurzen
In de Verenigde Staten zijn er sinds de uitbraak van het coronavirus meer dan 30 miljoen werklozen bijgekomen. Bedrijven rapporteren forse winstdalingen of zelfs verliezen. De economie zal in het tweede kwartaal fors krimpen. En de beurzen? Die stijgen. Zo is de AEX sinds zijn bodem in maart al weer 32 procent opgelopen. De NASDAQ, waar alle grote Amerikaanse technologiefondsen genoteerd staan, tart echter iedere beschrijving. Deze index staat midden in deze crisis gewoon in de plus voor het jaar.
Een glorend herstel?
De reden voor dit beursoptimisme is eenvoudig te vinden. Zoals altijd loopt de beurs vooruit op de reële economie. Forse krimp? Niet van belang. Het gaat om de stand van de economie over zes tot twaalf maanden. En tegen die tijd wordt op zijn minst het begin van een herstel uit deze zware economische malaise verwacht. Gezien de enorme financiële injecties van overheden en centrale banken in de economieën wereldwijd is dat zeker geen boute veronderstelling. Toch kun je een paard wel naar het water brengen, maar niet dwingen om te gaan drinken. En dat paard, dat is de consument.
De consument moet het doen
Want pas wanneer de consument weer vertrouwen krijgt in de toekomst en weer gaat besteden zoals voor de crisis is er serieus economisch herstel mogelijk. Zo bestaat maar liefst 70 procent van ’s werelds grootste economie – die van de Verenigde Staten – uit particuliere consumptie. En in de rest van de westerse wereld is dat niet veel anders. Ook de Chinese consument laat zich steeds meer gelden.
Herstel ligt niet voor de hand
En een herstel naar oude consumptiegewoonten ligt niet zomaar voor de hand. Zo bleek uit recente cijfers dat het consumentenvertrouwen in zowel de Europese Unie als de Verenigde Staten volledig is verdwenen. De consumer confidence index in de Verenigde Staten zakte zelfs naar 86 punten in april, een daling van bijna 30 procent ten opzichte van maart. Niet alleen het vertrouwen van de consument daalde fors. De consument bracht dit gebrek aan vertrouwen ook in de praktijk. De bestedingen daalden met 8,7 procent, de grootste afname sinds de Tweede Wereldoorlog.
Geen buffers
Wanneer velen hun baan kwijtraken en de rest bevreesd is voor hetzelfde lijkt een dergelijk ingezakt uitgavenpatroon niet zo vreemd. Bedenk dat de helft van de Amerikanen niet beschikt over enig spaargeld. Buffers om een beetje tegenslag op te vangen zijn er dus nauwelijks. Uitgaven aan reizen, horeca, vrije tijd en andere minder essentiële zaken komen dan al snel onder druk. De overheid tracht zijn burgers dan ook te steunen met stimulus checques van 1200 dollar per persoon, oplopend tot 3400 dollar per gezin van vier.
De Amerikaan spaart
Het geld wordt tot op heden echter nauwelijks uitgegeven. Creditcardmaatschappijen melden een grote afname in het gebruik van creditcards. De Amerikaan blijkt iets te doen wat hij lang niet meer heeft gedaan. Hij is gaan sparen. Zo blijken spaargelden naar lang niet vertoonde niveaus te stijgen. Enerzijds begrijpelijk en verstandig. Anderzijds draait de Amerikaanse economie op het uitbundige uitgavenpatroon van de gemiddelde consument. Zolang die uitgaven niet herstellen kan er van een serieus herstel van de economie geen sprake zijn.
Psychologische gevolgen
En dat wordt afwachten. Want deze crisis heeft naast economische ook psychologische gevolgen. Zo is het maar de vraag of de vele 65-plussers – goed voor 20 procent van alle uitgaven – ooit weer zullen terugkeren naar hun “normale” bestedingspatroon. Gaan ze weer net als voorheen reizen en restaurants bezoeken? En musea? Het is maar de vraag. En wordt het leven überhaupt weer als vroeger? China vormt in deze een mooi voorbeeld. De consument mag daar weer vrijwel alles, maar blijft tot op heden zeer terughoudend in zijn consumptiegedrag. Iets wat met name buitenlandse multinationals actief in het land unaniem beamen.
Niet minder, maar anders
Het is overigens niet gezegd dat het bestedingspatroon als geheel zal dalen. Het zal in ieder geval veranderen van samenstelling. Een proces dat al jaren gaande was – de digitalisering van de samenleving – is in een stroomversnelling terechtgekomen. Online shoppen, maaltijden laten bezorgen, op afstand vergaderen en minder onnodige reizen maken, het zou wel eens blijvend kunnen zijn. Volgens bestuurders van grote technologie bedrijven heeft de digitale ontwikkeling een versnelling doorgemaakt door de crisis. Wat normaal twee jaar in beslag zou hebben genomen gebeurde nu in twee weken. Voor beleggers iets om rekening mee te houden.