Het dubbele mandaat van de Fed
In 1913 werd in de Verenigde Staten het Federal Reserve System ingesteld om de regelmatig terugkerende financiële crises beter te kunnen bestrijden. In de loop van de geschiedenis droegen ingrijpende gebeurtenissen als de Grote Depressie (jaren 30) en de Grote Recessie (2008-2009) er aan bij dat de rol van de Federal Reserve steeds groter werd. Het Congres stelde in de Federal Reserve Act drie objectieven voor de centrale bank vast: maximalisatie van de werkgelegenheid, prijsstabilisatie en het matigen van de lange termijnrente. De eerste twee worden vaak wel het dubbele mandaat van de Fed genoemd. Belangrijk onderdeel van het mandaat was tevens het in stand houden van de koopkracht van de dollar.
Inflatie blijft maar laag
Jarenlang gold het streven naar een inflatie van net onder de twee procent als het belangrijkste doel. Vanaf 2015 deed een toenemende krapte op de arbeidsmarkt de centrale bank besluiten de rente stapsgewijs te verhogen. Een aantrekkende arbeidsmarkt zou immers vroeg of laat tot meer inflatie moeten leiden. Om hierop te anticiperen verhoogde de Fed de rente. De globalisering, de vergrijzing en de digitalisering hadden de inflatie naar een historisch laag niveau gedreven terwijl de werkloosheid maar bleef dalen. Het stelde wereldwijd alle centrale banken voor een dilemma.
Nieuwe strategie
Eind vorig jaar heeft de Fed eigenlijk al zijn decennialange beleid verlaten. Hoewel de werkloosheid maar bleef zakken verlaagde het de rente. Na een strategische heroriëntering heeft de centrale bank vorige week tijdens een virtuele versie van de jaarlijkse Jackson Hole bijeenkomst van centrale bankiers publiek gemaakt een nieuwe strategie te zullen gaan volgen. Het inflatieplafond van twee procent wordt losgelaten. Vanaf nu zal de Fed in een opgaande economie een inflatie van boven de twee procent tolereren. De inflatie mag op die momenten boven de twee procent uitkomen om te compenseren voor lagere inflatie in mindere tijden.
Nog lang laag
In de praktijk zal de aanpassing van de Fed erop neerkomen dat de rente nog lang heel laag zal blijven en pas zal worden verhoogd als een sterke arbeidsmarkt ervoor zorgt dat de inflatie hard oploopt. De rente wordt dus niet per definitie verhoogd wanneer er een situatie van maximale werkgelegenheid bereikt wordt en de inflatieverwachting stijgt, maar pas wanneer er daadwerkelijk een hogere inflatie ontstaat. Een jarenlange situatie van inflatie beneden de twee procent kan zo omslaan in een inflatie van boven de twee procent.
Geen renteverhoging tot 2024?
Daar als gevolg van de pandemie de werkloosheid zeer fors is opgelopen lijkt het niet uitgesloten dat de rente nog jaren laag zal blijven. De termijnmarkt verwacht zelfs geen renteverhoging voor 2024. De Fed loopt zo het risico dat ze de controle over de inflatie verliest. Bankiers vergeleken inflatie ooit eens met een tube tandpasta. “Eenmaal uit de tube krijg je het er niet meer in”.
De Fed zegt zich met deze nieuwe strategie meer te gaan richten op een gezonde arbeidsmarkt. Powell verklaarde dat de Amerikaanse economie voor de uitbraak van het virus in een zeer goede conditie verkeerde. De Fed maakt zich nu juist ernstig zorgen over de hoge werkloosheid en de gevolgen daarvan voor de gewone Amerikaan. Het is echter zeer de vraag of de centrale bank met deze nieuwe strategie niet nog meer lucht in de beurzen blaast. De langdurig lage rente komt vooral degenen met een zware schuldenlast (overheden) en de beleggers ten goede. De gewone man heeft er vooral last van als de inflatie oploopt. De Fed suggereert met deze nieuwe strategie een volledige controle over de hoogte van de inflatie te hebben. Daarmee lijkt de centrale bank echter toch aan een vorm van zelfoverschatting te lijden. Eén van de doelstellingen uit de Federal Reserve Act – koopkrachtbehoud van de dollar - komt zo verder onder druk te staan. Maar goed, sinds 1913 heeft de dollar reeds 96 procent van zijn oorspronkelijke waarde verloren.