Krijg 40% korting.
Nieuw! 💥 Krijg ProPicks om te zien welke strategie de S&P 500 met 1,183% heeft overtroffenKORTING van 40% benutten

'Nooit meer doen hoor!'

Gepubliceerd 14-07-2012, 12:03
Geactualiseerd 09-07-2023, 12:32
Week in week uit schrijven we in onze wekelijkse columns over maar één en hetzelfde thema en dat is de financiële crisis die over Europa heen waait. Niet alleen wij maar de kranten staan er dagelijks vol mee. Je zou bijna denken dat er geen ander nieuws is en dat klopt, er is geen ander nieuws. Het interessante van deze crisis is het debat onder economen en politici over de aanpak om er weer uit deze crisis te komen. Het gaat natuurlijk allemaal om de schuldenlast. Ooit begonnen door de hefboom op financiële producten en vervolgens is die schuld op de balans van overheden gekomen en uiteindelijk mogen burgers de rekening direct en indirect betalen. Die overmatig hoge schulden destabiliseren het monetaire systeem. In wezen is het een vertrouwenscrisis die af te lezen is aan de barometer van de rentestanden en de status die door ratingbureaus aan overheden worden gegeven. Hoe gaan we dit oplossen?
 
Er zijn bodweg twee knoppen waaraan gedraaid kan worden. De eerste knop is de knop van ‘bezuinigen’. Door minder uit te geven, loopt de staatschuld niet verder op en indirect (via inflatie) worden de schulden afgelost. De tweede knop is de knop van het bijdrukken van geld (verruimen dus) waarmee de schuldengaten gedicht kunnen worden. Alle andere oplossingen zoals geleide inflatie of investeren in economische groei, zijn afgeleiden van de twee knoppen aan de crisiskast. De vraag is welke knop is het meest effectief?
 
Zonder enige twijfel kunnen we stellen dat het bij drukken van geld de makkelijkste en goedkoopste oplossing is om uit deze financiële crisis te komen. Maar toch zien we politici niet voor deze keuze kiezen. Nogal wiedes! De recente geschiedenis heeft namelijk laten zien wat er kan gebeuren als dat op grote schaal wordt gedaan. Het inflatieniveau kan dusdanig toenemen dat de schuldengaten plotsklaps in gigantische ravijnen veranderen die helemaal niet meer te dichten zijn. De Weimar Republiek Duitsland is het meest aansprekende voorbeeld. Het dekken van de schulden uit de eerste wereldoorlog leidde er toe dat de geldpersen wagenwijd openstonden in Duitsland. Zo hoog, dat de inflatie extreme vormen aannam en op een gegeven moment niet meer was te stoppen. De schulden die Duitsland moest afdragen aan de geallieerde was overigens heel snel opgelost, maar het neven effect was vele malen groter. De Duitsers moeste bloede voor deze zonde en staan tot heden ten dagen zeer negatief tegenover deze oplossing.
 
Een andere reden om de geldkraan niet opengedraaid wordt, is het moreel dilemma van de schuldenaar. Met het oplossen van het schuldenprobleem wordt als het ware het gedrag van de schuldenaar beloond. Als dat gedrag niet veranderd, dan is het notabenen water naar de zee dragen. Elke keer als het fout gaat, weet de schuldenaar dat er een oplossing gaat komen en dat leidt niet tot gedragsverandering. Al voor de introductie van de Euro hadden de zuidelijke landen van Europa weinig begrotingsdiscipline. Ook dat gedrag willen we niet hebben omdat het vertrouwen in de monetaire unie schaad als er geen begrotingsafspraken zijn en overheden hun verantwoordelijkheden niet nemen. Ieder land moet dus zijn eigen broek omhoog houden en verkeerd gedrag dient niet te worden beloond. Er is dus alle reden om niet zo af en toe een zakcentje toe te stoppen aan zij die het aan zichzelf te wijten hebben dat zij in de problemen zijn gekomen.
 
Moreel besef en het gevaar van hyperinflatie zijn dus doorslaggevende redenen geweest waarom bij de start van de Europese unie strenge spelregels zijn opgesteld over schuld, de vereffenaar en de solidariteit tussen landen. De ECB kreeg eigenlijk maar een opdracht en dat was het beteugelen van de inflatie. Landen moeten dus zelf de discipline opbrengen om schulden te vereffenen door begrotingsdiscipline toe te passen en dat is de grondslag van solidariteit.
 
Dat brengt ons meteen bij de tweede knop, de begrotingsdiscipline. Als het bijdrukken van geld geen optie is, dan moeten schulden dus opgelost worden door bezuinigingen en het verhogen van belastingen. Als we bovenstaande redernering volgen, dan is het volstrekt logisch dat we in Europa een discussie voeren over moraliteit, gedrag en discipline. Het effect van die discussie is dat er overal in den landen overheden aan het bezuinigen zijn geslagen en de belastingen aan het verhogen. Niet alleen op landelijk niveau maar ook op gemeentelijk niveau stijgen de belastingen. Overheidsinvesteringen blijven uit en het consumentensentiment is mede daardoor ronduit negatief. Die consument laat het wel uit zijn hoofd om grote aankopen te doen en houdt het geld liever op een rekening voor slechte tijden. In Italië, Spanje en Griekenland hebben de bezuinigingen een dusdanig effect gehad dat er meerjarig sprake is van economische krimp. De rekening van economische krimp is uiteindelijk een nog veel hogere rekening dan hetgeen er binnenkomt op basis van bezuinigingen. Die paar miljard op lopende begrotingen kosten aan de inkomstenkant veel meer. We zien over de volle breedte dat het inverdieneffect van bezuinigingen in economisch slechte tijden donker rood is.  
 
Wat is wijs? Wat moeten we nu doen? Een ding moeten we zeker doen en dat is stoppen met een moralistische discussie die het effect heeft dat de schuldenaar nog verder in de schulden komt enkel en alleen omdat het medicijn van bezuinigingen niet helpen. Deze crisis is in zijn diepste kern niet te wijten aan het gedrag van de gemiddelde burger. Het doet daarom geen recht om hem of haar er op aan te spreken.
 
Wij volgen Paul Krugman in zijn gedachtegang en dat is namelijk dat we uit de spagaat moeten stappen. Ten eerste: bezuinigingen en begrotingsdiscipline passen als instrument uitstekend als de economische grond stevig is. In de afgelopen 60 jaar was het makkelijk bezuinigen tegen de achtergrond van stijgende huizenprijzen en lonen. Bezuinigen in tijden van economisch slecht weer, staat gelijk aan het schieten in je eigen voet. Reken maar eens uit wat 1% economische daling aan de inkomstenkant kost. We kunnen niet doen alsof de economische omstandigheden alleen maar door factoren buiten onze landsgrenzen worden veroorzaakt.
 
De aanname over het openzetten van de geldkraan, hyperinflatie, is eveneens een onjuiste aanname. Het dekken van schulden met nieuw geld heeft inderdaad een moreel aspect, daar willen we zeker niet aan voorbij gaan, maar het moreel moet niet tot geloof worden verheven. Nieuw geld verdwijnt niet in de reële economie omdat het gebruikt wordt om schulden af te dekken en op te lossen. Dat moet je dan wel eenmalig en stevig doen.
 
Het is een enorme opgave voor politici maar zij moeten zich wel een ding realiseren en dat is dat de gemiddelde burger part noch deel heeft aan de oorzaken van deze financiële crisis maar er wel voor moet bloeden. Ook zij die relatief onbevangen door kunnen leven in Europa hebben te maken met bevriezing van lonen, stijgende prijzen consumentenprijzen en hogere belastingen en op de achtergrond horen we steeds het gezoem van de moralist ‘Nooit meer doen hoor!’

Actuele commentaren

Risico Openbaarmaking: Handelen in financiële instrumenten en/of cryptovaluta gaat gepaard met een hoog risico, zoals de kans dat u het volledige of een deel van het geïnvesteerde bedrag verliest. Daarom is deze activiteit niet voor alle beleggers geschikt. De koersen van cryptovaluta zijn zeer veranderlijk en kunnen worden beïnvloed door externe factoren zoals financiële, regelgevings- of politieke gebeurtenissen. Als u op marge handelt, zijn de financiële risico's nog hoger.
Voordat u besluit te handelen in financiële instrumenten of cryptovaluta, moet u volledig op de hoogte zijn van de risico's en kosten die zijn geassocieerd met de handel op financiële markten. U dient hierbij rekening te houden met uw beleggingsdoelen, ervaring en bereidheid om risico te aanvaarden. Win indien nodig het advies van een expert in.
Fusion Media herinnert u eraan dat de gegevens die op deze website worden vermeld niet per definitie geheel actueel of accuraat zijn. De gegevens en koersen op de website zijn niet altijd verstrekt door een markt of beurs, maar kunnen ook afkomstig zijn van marktmakers. Daarom zullen de koersen mogelijk niet accuraat zijn en kunnen zij afwijken van de daadwerkelijke koers op een markt. Het zijn indicatieve koersen die niet geschikt zijn voor handelsdoeleinden. Fusion Media en de partijen die de op deze website vermelde gegevens verschaffen, aanvaarden geen aansprakelijkheid voor eventuele verliezen of schade als gevolg van uw handelstransacties of uw gebruik van de op deze website vermelde informatie.
Het is verboden de gegevens op deze website te gebruiken, op te slaan, te reproduceren, weer te geven, te wijzigen, versturen of verspreiden zonder expliciete schriftelijke toestemming vooraf van Fusion Media en/of de partij die de gegevens heeft verschaft. Alle intellectuele eigendomsrechten worden voorbehouden door de partijen en/of beurzen die de op deze website vermelde gegevens verschaffen.
Fusion Media zal mogelijk een vergoeding ontvangen van de adverteerders op de website op basis van uw interactie met hun advertenties.
De Engelse versie van deze overeenkomst is de leidende versie en heeft voorrang bij eventuele discrepanties tussen de Engelse versie en de Nederlandse versie.
© 2007-2024 - Fusion Media Limited. Alle rechten voorbehouden.